ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
ΕΠΙ ΤΗι ΕΟΡΤΗI ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 2024
ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΦΑΛΗΡΟΥ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΕΝΤΗ
κ.κ. Σ Ε Ρ Α Φ Ε Ι Μ
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΚΛΗΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΦΙΛΟΧΡΙΣΤΟΝ ΛΑΟΝ
ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΥΤΟΥ
Την εν πρεσβείαις ακοίμητον Θεοτόκον,
και προστασίαις αμετάθετον ελπίδα,
τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν,
ως γαρ ζωής Μητέρα, προς την ζωήν μετέστησεν,
ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον.
Τέκνα μου αγαπητά και περιπόθητα,
η Κοίμηση της Θεοτόκου μας συγκέντρωσε και πάλι στο Ναό. Με ύμνους και προσευχές τιμούμε την ημέρα και ανοιγόμαστε μέσα από το πρόσωπο της Κυρίας Θετόκου στο μυστήριο της σωτηρίας μας. Γιατί η σημερινή εορτή ακριβώς αυτόν το σκοπό υπηρετεί. Μας αποκαλύπτει και μας βεβαιώνει ότι ο θάνατος έχει οριστικά νικηθεί, όχι μόνο γιατί ο Χριστός αναστήθηκε, αλλά και γιατί Εκείνος ως Σωτήρας και Λυτρωτής θα αναστήσει κι εμάς.
Πρώτη ανέστησε την Μητέρα Του, Εκείνη που στέκεται ακοίμητη στις προσευχές μας· Εκείνη που είναι για όλο τον κόσμο αμετάθετη ελπίδα· Εκείνη που είναι η Μητέρα της ζωής· Εκείνη, λοιπόν, δεν μπορούν ο τάφος και η νέκρωση να την κρατήσουν, αφού ο Υιός και Θεός Της, Αυτός που στη μήτρα Της κατοίκησε, διά του θανάτου την οδηγεί στη ζωή.
Τούτο τον δρόμο άνοιξε η Παναγία μας για το γένος των ανθρώπων. Ο θάνατος χάνει το κεντρί του και καταπατήται από τον Αναστάντα Χριστό. Πατιέται και γίνεται οδός που οι πιστοί διαβαίνουν για να ζήσουν αιώνια, σ’ ένα τόπο που δεν χωρά οδύνη, λύπη και στεναγμό· σ’ ένα τρόπο που ο άνθρωπος αξιώνεται να κοινωνεί με το Θεό και με τον συνάνθρωπο.
Η Μαριάμ γεννάται στον κόσμο αυτό με σκοπό να νικηθεί ο θάνατος. Οι Πατέρες της Εκκλησίας όταν μιλούν για την έννοια του θανάτου, προχωρούν πολύ βαθύτερα από την βιολογικότητα. Θάνατος δε σημαίνει γι’ αυτούς απλά και μόνο το σταμάτημα των κτύπων της καρδιάς. Δεν πιστεύουν πως ο άνθρωπος συναντιέται με το θάνατο στην τελευταία του πνοή, αλλά στην πρώτη. Με τη γέννησή μας αρχίζει η μάχη με τον «έσχατο εχθρό» που λέγεται θάνατος.
Αυτή η θεώρηση του θανάτου μας αποκαλύπτει τελικά πως ο τρόπος που ζούμε οι άνθρωποι μετά την Πτώση, μετά την απομάκρυνσή μας από το Θεό, αποτελεί μια ζωή δεσμευμένη στο θάνατο. Το σχήμα παράδοξο, μα ζούμε το θάνατό μας καθημερινά ως αδικία, ως χωρισμό, ως έριδα, ως αμαρτία, ως πάθος, ως πόνο, ως ασθένεια.
Η πραγματικότητα αυτή μαρτυρείται χαρακτηριστικά στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο της Γενέσεως, όταν ο Θεός διαλέγεται με τον Αδάμ και την Εύα, λίγο μετά την παρακοή και αφού εκείνοι έχουν αρνηθεί να αναλάβουν την ευθύνη της αμαρτίας τους. Είναι εκείνες οι συγκλονιστικές για τον άνθρωπο στιγμές που οδεύει εκτός του Παραδείσου, που εκπίπτει στη θνητότητα. Ο Θεός πριν αποχωριστεί τα δημιουργήματά Του, έρχεται να τα προετοιμάσει για το πως η ζωή τους θα είναι στον κόσμο που ανοίγεται πέρα από τον κήπο της Εδέμ. Στον άνδρα αποκαλύπτει πως η ζωή πλέον θα περιοριστεί στην επιβίωση. Ο βίος θα συνοδεύεται με κόπο και ιδρώτα. Ο Αδάμ θα ζει για να ξεφύγει από το θάνατο, παρότι θα γνωρίζει πως θα καταλήξει στη γη απ’ όπου προήλθε. Στην Εύα από την άλλη ο Θεός απευθύνεται λέγοντας: «πληθύνων πληθυνώ τας λύπας σου και τον στεναγμόν σου· εν λύπαις τέξη τέκνα, και προς τον άνδρα σου η αποστροφή σου, και αυτός σου κυριεύσει». Στον άνδρα κυρίαρχο στοιχείο είναι ο κόπος, στη γυναίκα η λύπη. Ακόμα κι εκείνη η πράξη της μέγιστης χαράς, η γέννα ενός παιδιού με οδύνες συνοδεύεται. Όμως η μεγαλύτερη λύπη για τη γυναίκα είναι πως ανάμεσα σε εκείνην και τον άνδρα της έχει πλέον εδραιωθεί ο πειρασμός της εξουσίας. Στο πλαίσιο αυτό η αγάπη θα αντικατασταθεί από την ισχύ, η κοινωνία από την κτητικότητα, η ενότητα από τον χωρισμό.
Όμως ο Χριστός έρχεται στον κόσμο για να καταργήσει το θάνατο, πρωτίστως ως τρόπο ύπαρξης. Η Θεοτόκος είναι εκείνο το πρόσωπο μέσα στην ανθρώπινη ιστορία που γίνεται μια σαρκωμένη μαρτυρία της αναιρέσεως του θανάτου και των επιπτώσεών του. Η αναίρεση αυτή ψηλαφείται στο βίο της Παναγίας μας σε πολλές στιγμές, μα καλό τώρα θα ήταν να επικεντρωθούμε στις εξής:
Η Παναγία γεννά τον Ιησού χωρίς οδύνη και φθορά, γιατί το παιδί τούτο το νέο, «ο προ αιώνων Θεός», από την πρώτη στιγμή της σαρκώσεώς Του μάχεται ενάντια στον θάνατο. Κι η μάχη αυτή φέρνει την πρώτη νίκη: «νικάται» της «φύσεως η τάξις» η οποία ορίζει την ώρα που μία γυναίκα φέρνει στον κόσμο ένα παιδί να υποφέρει, να πονά και να κινδυνεύει. Τούτο δε συνέβη στην Παναγία. Ο θάνατος κατατροπώνεται στο αγνό και ταπεινό σώμα της Μαριάμ, γι’ αυτό ο άχραντος τόκος Της δεν επιφέρει άλγος και τραύμα, αλλά δέος και χαρά, που πηγάζουν από το μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού.
Ο θάνατος νικιέται στο πρόσωπο της Παναγίας και μέσα στο πλαίσιο της μνηστείας Της με τον δίκαιο Ιωσήφ. Η Μαριάμ παραδόθηκε από τους ιερείς του Ναού στον Ιωσήφ και τον ακολούθησε με εμπιστοσύνη. Κατά το χρόνο αυτό της μνηστείας δέχθηκε την επίσκεψη του αρχαγγέλου Γαβριήλ. Ο ασώματος την πληροφορεί για το σχέδιο της θείας Οικονομίας και η αγνή Κόρη συγκατατίθεται στη βουλή του Θεού. Το Πνεύμα το Άγιο την επισκιάζει και ο Υιός και Λόγος του Θεού εγκαθίσταται στην μήτρα Της.
Με τη συγκατάθεση αυτή η Παναγία αψηφά τον θάνατο. Η μοίρα μιάς γυναίκας την οποία θα κατήγγειλαν ότι διέπραξε το αμάρτημα της μοιχείας δεν ήταν άλλη από το λιθοβολισμό. Η Μαριάμ γνωρίζει πως ενδέχεται άδικα να κατηγορηθεί, μα δείχνει εμπιστοσύνη στο Θεό και στον Ιωσήφ. Κι ο Ιωσήφ επειδή είναι κατ’ ουσία δίκαιος δεν υπακούει στο νόμο, αλλά στη συνείδησή Του. Θέλει αρχικά να διώξει κρυφά την Μαριάμ για να μην τιμωρηθεί, Κι ύστερα από την αποκάλυψη του αγγέλου, πως το παιδί προέρχεται εκ Πνεύματος Αγίου, θέλει να σταθεί δίπλα Της ως προστάτης Εκείνης και του θείου βρέφους.
Η Παναγία αξιώνεται να ζήσει την αναίρεση κι αυτής της πτυχής του θανάτου, της ανδρικής κυριαρχίας, την οποία η γυναίκα γεύτηκε με την πτώση. Η Εύα στρέφεται προς τον Αδάμ και εκείνος την εξουσιάζει. Η Παναγία στρέφεται προς τον Ιωσήφ μα εκείνος την αγαπά, τη σέβεται και την προστατεύει. Η γυναίκα και ο άνδρας δεν είναι πλέον εχθροί, δεν συνυπάρχουν για να καλύπτουν απλά τις ανάγκες τους, δεν παρακούουν πλέον τον Θεό. Υπακούουν, συμπράττουν και υπηρετούν την ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού και έτσι καταργούν το θάνατο που χώριζε εκείνους που πλάστηκαν για να μετέχουν στο μυστήριο της Τριαδικής ενότητας.
Ο θάνατος χωρίζει την ψυχή από το σώμα. Και είναι φρικτός τούτος ο χωρισμός. Η ψυχή, κατά τους Πατέρες, περιμένει την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου και προγεύεται τη δικαία Του κρίση. Το σώμα διαλύεται «εις τα εξ ων συνετέθη», χάνει το σχήμα, τη μορφή και το κάλλος, παραδίδεται στη φθορά και στη σήψη. Ο Αδάμ το είχε ακούσει από το στόμα του Θεού: «Γη ει και εις γην απελεύσει».
Σήμερα όμως ακόμα κι αυτή η κατάρα του θανάτου καταργείται. Σήμερα το βιώσαμε έντονα σε τούτη την εορτή και πανήγυρη, αφού κι εμείς βρεθήκαμε μυστικά στο χωρίο της Γεσθημανής δίπλα στην κλίνη της Παναγίας μας. Είδαμε νοερά τον Χριστό να παραλαμβάνει την Αγία ψυχή Της στους ουρανούς. Ακολουθήσαμε τους Αγίους Αποστόλους στην ταφή του Πανάμωμου σώματός Της. Συναντήσαμε τον Απόστολο Θωμά, που έφτασε αργοπορημένος στον τάφο της Παναγίας μας και αξιωθήκαμε κοντά του να γίνουμε μάρτυρες της Μεταστάσεώς του Παναγίου Σώματός της στους ουρανούς για να ενωθή με την Πανάγια ψυχή Της.
Κι έτσι ομολογούμε ταπεινά κι εμείς μαζί με όλους τους πιστούς: Νικήθηκε ο θάνατος στο πρόσωπο της Παναγίας μας, αφού δεν κατάφερε ούτε το πάναγνό Της Σώμα να μεταποιήσει σε γη, ούτε τη παναγία ψυχή Της να απομακρύνει από την αγκάλη του Υιού και Θεού Της.
Αγαπητά μου τέκνα,
Ζούμε σε καιρούς που ο θάνατος σκιάζει τον κόσμο, προκαλώντας φόβο και σκληρότητα στις ανθρώπινες καρδιές. Τούτος ο παλαιός εχθρός του ανθρώπου μοιάζει και σήμερα να επελαύνει έναντι της ζωής ως νικητής. Όμως τούτη η αίσθηση είναι μια πλάνη. Μην την πιστέψετε. Ο θάνατος έχει οριστικά ηττηθεί από τον Αναστάντα Χριστό. Δεν έχει εξουσία και δύναμη, παρά μόνο για να εκπειράζει τους ανθρώπους. Όμως ακόμα και στους πειρασμούς αρκεί να στρέψουμε το νού στην μορφή της Παναγίας μας, αρκεί να ψελλίσουμε δυό λόγια παρακλητικά και το ζόφος θα εξαφανιστεί, και η παρηγορία θα μας αγκαλιάσει σφιχτά.
Ευχόμαστε ολόψυχα η κυρία Θεοτόκος να αξιώσει όλους σας να ζήσετε τους χρόνους της ζωής σας εκκλησιαστικά, με αγάπη, σύνεση και πόθο Θεού, ώστε να αξιωθείτε και εσείς να συγκαταλεχθείτε με τους νικητές του θανάτου.
Χρόνια πολλά και ευλογημένα!
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
+ ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
