Τὸ χριστιανικὸ ἦθος36. Ὅτι βέβαια πρέπει νὰ ἀγαποῦμε καὶ νὰ λατρεύωμε εἰλικρινῶς τὸ θεῖο καὶ νὰ τρέφωμε στοργὴ καὶ φιλία πρὸς τοὺς ὁμοφύλους μας,(30) αὐτὸ ἀποτελεῖ ἔμφυτη στοὺς ἀνθρώπους γνῶσι• ἡ δὲ βούλησις, ἐπειδὴ δὲν συμβαδίζει μὲ τὴν γνῶσι ἐπέβαλε ν' ἀναγραφῆ ἡ κοινὴ γνώμη σὲ θεσπίσματα καὶ νόμους. Ὅτι δὲ ὁ εἰλικρινὴς ἔρως τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ στοργὴ καὶ τελεία ἀγάπη τοῦ συνανθρώπου ἔχουν μέσα τους τὶς ἐνέργειες τῶν ἄλλων ἐντολῶν, αὐτὸ δὲν εἶναι δύσκολο νὰ κατανοηθῆ καὶ ἀπὸ μόνο του, τὸ παριστάνει ὅμως καὶ ὁ δεσποτικὸς λόγος μὲ ταῦτα τὰ λόγια• «σ' αὐτὲς τὶς δυὸ ἐντολὲς κρέμονται ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆτες».(31) Πράγματι δέ, ἐκεῖνος ποὺ ἔχει στὴν καρδιά του τὸν θεῖο ἔρωτα κι' ἀγαπᾶ καὶ φιλεΐ τὸν συνάνθρωπο σὰν τὸν ἑαυτό του, θ' ἀγαπήση κατ' ἐξοχὴν τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα καὶ θὰ τοὺς ἀξιώση τῆς πρώτης μετὰ τὸν Θεὸ τιμῆς• ὄχι μόνο τὰ χέρια θὰ φύλαξη ἀπὸ αἵματα καὶ φόνους ἐμφυλίους καθαρά, ἀλλὰ καὶ τὴ γλώσσα καὶ τοὺς λογισμοὺς θὰ συγκράτηση ἀπὸ τέτοια σκὲψι• αὐτὸς ἐπίσης δὲν θὰ κλέψη, διότι δὲν ἐφάνηκε κανένας νὰ κλέβη αὐτὸν ποὺ ἀγαπᾶ σὰν τὸν ἑαυτό του καὶ τὸν διαφυλάττει• ἀλλὰ οὔτε ξένους γάμους θὰ διασπάση• οὔτε θὰ δώση ὅρκο ἐπίορκο• οὔτε θὰ φέρη ψευδομαρτυρία κατὰ τοῦ συνανθρώπου του• καὶ γενικὰ δὲν θὰ ἀρχίση πρῶτος ἀδικοπραγίες ἐπιχειρώντας νὰ κτυπήση ἢ νὰ προπηλακίση ἢ καθιστάμενος τυραννικὸς ἐραστὴς τῶν ὑπαρχόντων τοῦ συνανθρώπου.(32) Ὅποιος διαπράττει κάτι ἀπὸ αὐτὰ αὐτομάτως καταστρέφει καὶ τὰ δύο, καὶ τὸν θεῖο καὶ δεσποτικὸ ἔρωτα καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ συνανθρώπου, τὸν δεύτερο ἐπιβουλευόμενος καὶ περιβάλλοντάς τον μὲ κακά, τὸν πρῶτο καθιστώντας τὸν εὐτελῆ καὶ περιφρονώντας τον. Σὲ ποιὲς πικρὲς τιμωρίες φέρει τὸν ἑαυτὸ του ἀπαραιτήτως, αὐτὸ εἶναι φανερὸ σὲ ὅλους. Διότι, ἂν ὁ περιφρονητὴς τῶν ἀνθρωπίνων προσταγμάτων καὶ τῆς κυβερνητικῆς ἐξουσίας δὲν διαφεύγει τὴν καταδίκη, ἀλλὰ κινδυνεύει καὶ στὴν ἴδια τὴ ζωὴ του πολλὲς φορές, ποιὰ καταδίκη δὲν πρόκειται νὰ ὑποστῆ ἐκεῖνος ποὺ ἀτιμάζει καὶ ἐξουθενώνει τὸν δεσπότη τοῦ σύμπαντος καὶ βασιλέα καὶ δημιουργὸ διὰ τῆς ὕβρεως καὶ ἐπιβουλῆς πρὸς τὸν συνάνθρωπο, ἐκεῖνος ποὺ ἐμπαίζει καὶ χλευάζει τοὺς νόμους του; Γι' αὐτὸ πρέπει μὲ κάθε τρόπο καὶ κάθε προσοχή, μαζὶ μὲ τὴν καθαρὴ καὶ ἀμώμητη θρησκεία μας, νὰ διαφυλάττωμε καὶ τοῦτες τὶς ἐντολές• διότι χωρὶς αὐτὲς δὲν εἶναι καθόλου δυνατὸ κανεὶς οὔτε τῆς μερίδος τῶν πιστῶν καὶ φιλόθεων νὰ γίνη μέλος οὔτε τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν ν' ἀξιωθῆ.
37. Αὐτὰ ὅμως πρέπει νὰ διαφυλάξη κάθε ἄνθρωπος μὲ ὅλη του τὴ δύναμι, ἄρχοντας καὶ ἀρχόμενος νέος καὶ γέρος, πλούσιος καὶ πτωχός• διότι ἢ φύσις εἶναι κοινὴ καὶ τὰ προστάγματα εἶναι κοινὰ καὶ ἀπαιτοῦν κοινὴ φύλαξι καὶ ἐπιμέλεια. Ἐκεῖνα ὅμως ποὺ ἀποβλέπουν περισσότερο στὴν διαπαιδαγώγησι τῶν ἀρχόντων κι εἶναι καταλληλότερα γιὰ τὴν ἐξουσία σου νὰ τὰ φυλάξη, ἀπὸ τὰ ὁποῖα μάλιστα θ' ἀποκτήση καὶ γιὰ τὰ ἄλλα μεγάλη ἐμπειρία, αὐτὰ θὰ σοῦ ἀναπτύξω τώρα. Πράγματι ὁ ἄρχοντας χρειάζεται πολλὴ καλοκαγαθία, καὶ κοσμιότητα στὰ ἤθη καὶ τὶς ἄλλες ἐκδηλώσεις. Γι' αὐτὸ λέγουν, «ἡ ἐξουσία δείχνει τὸν ἄνδρα»(33) καὶ ὅτι, ὅπως ὁ χρυσὸς δοκιμάζεται στὶς λίθινες ἀκόνες, ἔτσι καὶ ὁ ἀνθρώπινος νοῦς ἐξετάζεται μὲ τὶς ἐνέργειες τῶν ἀρχόντων καὶ τὶς σκέψεις τῶν ἀρχομένων.
Σημειώσεις
30. Ματθ. 22,37-39.
31. Ματθ. 22,40.
32. Ἐξ. 20, 12-17, σύνοψις τοῦ Δεκαλόγου.
33. Πιττακός, στὸν Διογένη Λαέρτιο, 1, 71.
%20%E2%80%94%20%CE%A3%CE%B5%20%CE%BA%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1%20(57%25).png)
