ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Εν Πειραιεί τη 26η Μαΐου 2014
Η ΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ FILIOQUE ΕΙΝΑΙ ΛΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΝΟΗΣΗ Ή ΚΑΚΟΔΟΞΗ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΤΩΝ ΠΑΠΙΚΩΝ;
Στην εφημερίδα των Αθηνών «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» (φύλλο 3-5-2014) δημοσιεύτηκε άρθρο του κ. Π. Μπούμη, Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με θέμα: «Το πρόβλημα του Filioque και οι λύσεις του. Το μέγα θέμα που διχάζει Ανατολή και Δύση σχετικά με το Άγιο Πνεύμα».
Στο άρθρο αυτό ο κ. Μπούμης, επισημαίνει την κυριότερη δογματική πλάνη
των Παπικών, την κακόδοξη προσθήκη στο Σύμβολο της Πίστεως του Filioque,
η οποία άνοιξε ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ της Ορθοδόξου Ανατολής και
της Παπικής Δύσεως, που εξακολουθεί να παραμένει δυστυχώς μέχρι σήμερα
επί χίλια περίπου χρόνια. Χαρακτηρίζει ο αρθρογράφος την κακοδοξία αυτή
ως ένα από τα «λεπτά ζητήματα, τα οποία στη συνέχεια
μεγαλοποιούνται και ακολούθως καταλήγουν ακόμη και σε προβλήματα σχέσεων
δύο ή και περισσοτέρων πλευρών». Στη συνέχεια τονίζει πως «ορθώς
αντιτίθενται οι ορθόδοξοι στην προσθήκη αυτή του Filioque (= και εκ του
Υιού), όταν μάλιστα πρόκειται για το ελληνικό κείμενο του Συμβόλου. Και
τούτο γιατί στο Ιω.15,26 το “εκπορεύεται” σημαίνει “πηγάζει”, ότι
δηλαδή το Άγιο Πνεύμα έχει την αρχή του, την αφετηρία του, στον Πατέρα ή
αλλιώς ότι “γεννάται” από τον Πατέρα. Όπως ο Υιός γεννάται από τον
Πατέρα, έτσι και το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα». Σε άλλο
σημείο γράφει πως «εάν δεχόμασταν ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από
τον Πατέρα και από τον Υιό, θα κινδυνεύαμε να κατηγορηθούμε ότι
δεχόμαστε το εξής παράδοξο: Ότι το Άγιο Πνεύμα έχει δύο αρχές ή δύο
γεννήτορες! Δύο “Πατέρες”!». Στη συνέχεια όμως γράφει τα εξής, τα οποία κατά τη γνώμη μας, δεν ευσταθούν: «Αυτή
όμως η αντίθεση των ελληνορθοδόξων δεν είναι απολύτως δικαιολογημένη,
όταν πρόκειται για το λατινικό κείμενο, το οποίο αντί για το
“εκπορευόμενον” πηγάζον λέει “quiprocedit”. Δηλαδή χρησιμοποιεί το ρήμα
procedere. Και δεν είναι απολύτως δικαιολογημένη, γιατί το ρήμα αυτό,
εκτός από την έννοια του πηγάζειν, έχει προεχόντως και την έννοια του
προϊέναι, του προέρχεσθαι και με την κατεύθυνση μάλιστα προς εμάς. Το
ρήμα δηλαδή procedere είναι γενικότερο του ρήματος εκπορεύεσθαι –
πηγάζειν».