Ομιλία Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά στην προς τα Άγια των Αγίων Είσοδο της Υπεραγίας Θεοτόκου

«Στα θέματα που υπερβαίνουν την ανθρώπινη δύναμη και είναι πάνω από το λόγο, οι σοφοί δεν είναι ανώτεροι από τους εντελώς αμόρφωτους. Στην περίπτωση της μητέρας του Θεού που εισέρχεται στα άγια των αγίων, αδυνατεί ο ανθρώπινος λόγος κι αν ακόμα όλοι όσοι σώθηκαν από τον υιό της ήταν δυνατόν να συνενωθούν και να γίνουν ένα στόμα. Και όλη η κτίση θα ήταν αδύναμη να προσφέρει την κατάλληλη δόξα σ αυτήν που έγινε μητέρα Εκείνου απο τον οποίο προέρχονται τα πάντα  Υπερβαίνει πολύ τις δυνάμεις μου αυτό το εγχείρημα και  απέχει  από την προσφορά επάξιων εγκωμίων προς την Θεομήτορα που είναι ανώτερη από όλη την κτίση. Όμως, τα άπειρα χαρίσματα της επιθυμώ να εξυμνήσω από την καρδιά μου με όλη μου τη δύναμη. Ο πόθος αυτός με ανυψώνει και το χρέος που έχω απέναντι της με υποχρεώνει. Η χάρις που δώθηκε από αυτήν εξασφαλίζει τη συγγνώμη και τη φιλανθρωπία της αδιάλειπτα. Αυτή η χάρις συνέχει και συγκρατεί τα σύμπαντα και είναι πάντοτε κοντά και παρούσα σε όσους την επικαλούνται με ακούραστη τη δέηση της προς τον γεννηθέντα από αυτήν Θεό. Απο αυτήν λάβαμε την  βεβαιότερη πίστη.

    Αυτήν επικαλούμαι και εγώ με την ίδια πίστη και ελπίζω ότι θα την έχω βοηθό μέχρι το τέλος της προσπάθειας μου. Για σας που τώρα είστε γύρω μου και με ακούτε δεν νομίζω ότι είναι αναγκαίο να δικαιολογηθώ γιατί εύκολα θα με συγχωρήσετε αφού λάβετε υπ’όψιν και τον ομιλητή και την υπερβολική αξία του θέματος του. Είμαστε όμως όλοι υποχρεωμένοι να δώσουμε την εισφορά μας στη μητέρα του Θεού.    Όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά προσφέροντας της ωδές πνευματικές κάθε μέρα και ώρα, παίρνουμε την απάντηση της. Όλοι ανυμνούμε κάθε μέρα την Θεοτόκο και συναποτελούμε τον μελωδικό και ατελείωτο χορό γύρω από αυτήν την ουράνια παστάδα.

    Εμπρός λοιπόν, θείο στρατόπεδο, χορός αρμονισμένος με το ουράνιο πνεύμα, συνεργαστείτε μαζί μου και κάνετε τον λόγο κοινό, όχι μονάχα ανοίγοντας τα αυτιά και εντείνοντας τη διάνοια σας, αλλά και προσφέροντας τη βοήθεια σας με ειλικρινή προσευχή. Έτσι θα βοηθήσετε για να μην πω πράγματα τελείως ανάρμοστα αλλά να συνθέσω μάλλον αρμονικό το λόγο προς τις φιλόθεες ακοές σας.

    Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο και του έδωσε τη δύναμη να προκόψει. Κανένας, όμως, από τους ανθρώπους δεν ήταν άξιος να χωρέσει μέσα του τον Θεό. Έκανε λοιπόν, σύμφωνα με την ευδοκία Του αυτήν την αειπάρθενη, δικό του ανάκτορο. Η Παναγία φάνηκε λόγω της άκρας καθαρότητας της χωρητική του πληρώματος της θεότητος σωματικά, αλλά και αιτία της θείας συγγένειας για όλους τους ανθρώπους πρίν από αυτήν και μετά από αυτήν.

    Η περίλαμπρη Θεοτόκος είναι η θειότατη αρχή που μετέθεσε το ανθρώπινο γένος από τη γή στον ουρανό, και έκανε όλους τους ανθρώπους ουράνιους, κάνοντας τους παιδιά του Θεού. Αυτό το μυστήριο πραγματοποιήθηκε από την Παναγία που έκανε τον υιό του Θεού υιό του ανθρώπου με τον άφραστο τόκο, και έγινε βασίλισσα κάθε εγκοσμίου και υπερκοσμίου κτίσματος.

    Τα πράγματα προετοίμαζαν το δρόμο για το παράδοξο αυτό μυστήριο. Η επαγγελία του Θεού προς τον Ιωακείμ και την Άννα ότι στα γεράματα τους θα γεννήσουν παιδί, αυτοί που από τα νιάτα τους ήταν άγονοι, είναι το αποτέλεσμα της δεήσεως τους. Η ευχή αυτού του θαυμαστού ζευγαριού προς τον Θεό ότι θα προσφέρουν σ’Εκείνον το παιδί που θα γεννηθεί, πραγματοποιείται σήμερα. Η ανάβαση τους προς τον θείο ναό μαζί με το τριετές παιδί τους  και η εξαίσια είσοδος αυτού, που είναι η βασίλισσα του κόσμου, στα άγια των αγίων, υμνείται από εμάς σήμερα. Στο χώρο εκείνο που ήταν καθορισμένος μονάχα για το Θεό, από τον οποίο μόνο ο Θεός μιλούσε προς τους κατά καιρούς αρχιερείς που έμπαιναν μέσα μια φορά το χρόνο, εισέρχεται τώρα η Παρθενομήτωρ στα τρία της χρόνια και μένει εκεί για χάρη μας. Γι αυτό πανηγυρίζουμε σήμερα.

    Εκεί στα ιερά άδυτα ζώντας η Παρθένος, έκαμε, κατά τον ψαλμωδό, «τις ιερές αποδημίες στην  καρδιά της». Οι ικεσίες της έφθασαν πραγματικά μέχρι τους ουρανούς και προσέλκυσαν από εκεί τον ουράνιο δεσπότη. Εκεί φάνηκε όλη η δόξα και η υπεροχή της Παναγίας, γιατι από αυτήν ο Θεός επέλεξε να κατασκευάσει τον νέο άνθρωπο, πλάσμα προσαρμοσμένο προς την αξία του πλάστη. Η Παναγία έλαβε το ανώτατο αξίωμα και την υπέρτερη δύναμη και χειροτονία από τους ουρανούς, για να γίνει η υψηλότατη βασίλισσα και να στολισθεί με την καλλονή εκείνη που κοσμεί τη γή και τον ουρανό. Έτσι την κατασκεύασε ο Θεός, τόσο πάγκαλη, αφού στο πρόσωπο της συγκέντρωσε όλα εκείνα με τα οποία κόσμησε τα πάντα μοιράζοντας τα. Η Θεοτόκος ποτέ δεν θα πάψει να διάκειται ευμενώς προς όλους τους ανθρώπους και να παρέχει σ’εμάς την πλούσια και τόσο ωφέλιμη συνεισφορά της.

    Ποιος λόγος, Θεομήτορ Παρθένε, μπορεί να περιγράψει το θείο κάλλος σου! Δεν είναι δυνατόν να οριστούν τα προσόντα σου με ορισμούς και λόγους. Όλα υπερβαίνουν τον  ανθρώπινο νού και λόγο. Να σε υμνούμε όμως, είναι δυνατό αφού εσύ δέχεσαι τους ύμνους και τις προσευχές μας τόσο φιλάνθρωπα».

Εκείνη που θα γεννούσε “τον πιο ωραίο από όλους τους υιούς των ανθρώπων” έπρεπε να είναι απαράμιλλη σε όλα από όλους τους ανθρώπους. Έτσι κάθε μάτι που θα έβλεπε τη Θεοτόκο Θα την αναγνώριζε σαν την μητέρα του Ιησού και σαν ένα διαρκές κήρυγμα της κατά σάρκα προέλευσης αυτού που γεννήθηκε χωρίς την παρέμβαση φυσικού πατέρα. Για το λόγο αυτό ο Θεός που στολίζει τα κρίνα του αγρού καλύτερα από τη βασιλική στολή του Σολομώντα διακόσμησε τη Παρθένο και την έκανε περίβλεπτη σε όλους.

    Το γένος των ανθρώπων δημιουργήθηκε από το Θεό για να αισθάνεται τον ουρανό και τη Γή και όσα βρίσκονται μέσα σε αυτά και να περνάει το νού του μέσα από αυτά στην ωραιότητα των αόρατων δυνάμεων που υμνούν ασταμάτητα τον κοινό Θεό και δημιουργό των όλων. Όμως και η παρθένος δημιουργήθηκε και στολίστηκε από τον Θεό για να πείσει αυτούς που τη γνωρίζουν να θαυμάζουν το δημιουργό γιατί εκείνη εμφανίστηκε πάνω στη Γή σαν θαύμα των θαυμάτων και ξεπερνάει σε λάμψη όλους τους ουράνιους φωστήρες.

    Η Παναγία από την μητρική της κοιλιά είχε χαρίσματα και φυσικά δώρα. Δεν δέχτηκε άλλη επίκτητη μόρφωση και ούτε μαθήτευσε σε διδασκάλους. Αντίθετα αφού παρέδωκε στο Θεό τον ηγεμονικό νού υπακούοντας πλήρως σε όλα, εγκατέλειψε τελείως τα διδάγματα των ανθρώπων και έτσι δέχτηκε άφθονη την ουράνια σοφία. Ήταν μόλις τριών ετών όταν μπήκε στα άγια των αγίων. Ο αρχιερεύς που την υποδέχτηκε της είπε τον προφητικό εκείνο λόγο του ψαλμού του Δαβίδ: “Άκουσε θυγατέρα και δές και σκύψε το αυτί σου και λησμόνησε το λαό σου και το σπίτι του πατέρα σου και ο βασιλιάς θα επιθυμήσει το κάλλος σου”. Και εκείνη στάθηκε σεμνοπρεπώς ακούοντας αυτά τα λόγια και στη στιγμή εγκαταλείποντας όλους, γονείς και τροφούς και συνομίληκες αποχωρίστηκε από όσους τη συνόδευαν και έμεινε εντελώς μόνη προχωρώντας με τον ιεράρχη και επιβεβαιώνοντας με τους τρόπους της και τα παιδικά της ψελλίσματα την ολοκληρωτική παράδοση της στο Θεό.

    Εκεί η Παναγία κατανοεί το Θεό και μένει με τη ψυχή της φτερωμένη προς τον ιερό και θείο έρωτα. Ο αρχιερεύς την αφήνει μόνη ενώ πείθεται ο ίδιος και έπεισε και όλους που ζούσαν τότε να δεχτούν το γεγονός αυτό με τη σύμπραξη και τη συναπόφαση του Θεού. Αυτή ήταν εκείνη που θα γινόταν το σκεύος της εκλογής Του, για να κρατήσει μέσα της και να κυοφορήσει εκείνον τον ίδιο που το όνομα του είναι θαυμαστό. Διά της Παναγίας Παρθένου φανερώθηκε ο ανακαινισμός του κόσμου και ο ουρανός άνοιξε για μας πάλι τις πύλες του για να στείλει ο Θεός στη Γή τον κοινό γλυκασμό των ψυχών μας, το απρόσιτο φώς που είναι πάνω από την ανθρώπινη νόηση ενώ “φωτίζει κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο”.

    Γύρω από το Θεό είναι τα Σεραφείμ. Δίπλα σ’αυτόν είναι η Παναγία που εγκωμιάζεται από τον ίδιο το Θεό σαν να της λέει εκείνο που γράφεται στο άσμα των ασμάτων “πόσο καλή είναι αυτή που είναι δίπλα μου”. Είναι ανθισμένη περισσότερο από τον παράδεισο και καλύτερα στολισμένη από όλο τον κόσμο ορατό και αόρατο. Δεν είναι μονάχα κοντά στο Θεό αλλά και από τα δεξιά, δίπλα από  τον Υιό της τον Ιησού Χριστό που κάθισε: “στα δεξιά της μεγαλοσύνης του Πατρός”. Εκεί η Παρθένος είναι δόξα και τερπνότητα των ευρισκομένων στον ουρανό και το εγκαλλώπισμα και η ομορφιά όλης της κτίσεως.

    Νομίζω ότι πρέπει να προχωρήσω το λόγο μου ακόμη και να κοιτάξω στα άδυτα και να τα εμφανίσω σε σας. Ας συνευχηθούμε να βοηθήσει η αειπάρθενη νύμφη τους λόγους μου. Η Παναγία μας μέσα στα άγια τα των αγίων ζούσε ανυψωμένη από τη Γή. Τα χρόνια της εκεί πέρασαν κατά τρόπο απαράσκευο, αφρόντιστο, αμέριμνο, άμοιρο λύπης, αμέτοχο αγενών παθών, ανώτερο από την ηδονή η οποία δεν είναι χωρίς οδύνη. Ζούσε μόνο για το Θεό, βλεπόταν μόνο από το Θεό, τρεφόταν από το Θεό, προστατευόταν από το Θεό και έβλεπε μόνο το Θεό.

    Καρπός της υγιούς ψυχής είναι η αγάπη της ιεράς ησυχίας. Είναι η στάση του νού προς τον Θεό, η λησμονιά των κάτω και η μύηση των άνω. Κάθε αρετή είναι φάρμακο για τις ασθένειες τις ψυχής και τα ριζωμένα σ’ αυτήν απο τη ραθυμία πονηρά πάθη. Η θεωρία του Θεού είναι η αρετή που θεοποιεί τον άνθρωπο και του μεταδίδει την απόλυση από τα κάτω και τη στροφή του προς τον Θεό. Με αυτήν της εργασία επιδιδόμαστε στο υπερώο της ζωής, νύκτα και ημέρα, σε ευχές και δεήσεις και αγγίζουμε έτσι κάπως την άθικτη και μακάρια φύση του Θεού. Όσοι έχουν καθαρθεί στη καρδιά δια της ιεράς ησυχίας έχουν ανακραθεί με το φώς που είναι πάνω από την αίσθηση και τον νού. Βλέπουν μέσα τους τον Θεό σαν σε καθρέφτη. Στην εργασία αυτή επιδόθηκε η παρθένος από τη παιδική της ηλικία, από μικρή ησύχασε, έμεινε μόνη από όλους, για να κυοφορήσει τον Θεάνθρωπο.

    Ο νούς του ανθρώπου στρέφεται συνήθως προς τα γύρω και τα κάτω, μπορεί όμως να δοθεί στην ανώτερη και υψηλότερη ενέργεια και να ενωθεί με τον Θεό. Η εργασία αυτή είναι βέβαια δύσκολη γιατί έχει ο άνθρωπος από τη φύση του συμπλοκή με το σώμα και είναι ανακατεμένος με διάφορες γνώσεις και με πολύτροπες και δυσκολοαπόβλητες σχέσεις με τα γήινα από τον εδώ βίο. Η Πάναγνη στο ξεκίνημα της ζωής της αποτραβήχτηκε από τους ανθρώπους εγκαταλείποντας τις σχέσεις αυτές. Ανυψώθηκε πάνω από τη συμπάθεια προς το σώμα της και ένωσε το νού της με την αδιάλειπτη θεία προσευχή. Εκεί εποπτεύει τη θεία χάρη και βλέπει υπερβαίνοντας τον πολύμορφο συρφετό των λογισμών την απόρρητη οδό που οδηγεί στους ουρανούς που θα την έλεγα νοητή σιγή. Γι΄αυτό υμνείται σαν η αυγή της μυστικής ημέρας και το πυρίμορφο όχημα του λόγου.

    Η Παναγία γίνεται η ίδια φώς και ενώνεται με το φώς και βλέπει αυτό το φώς. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όποιος πετύχει να κοινωνήσει με τη θεία ενέργεια και μέσα από τον αγώνα του να υποστεί τη θεία αλλοίωση, αυτός ο ίδιος ολόκληρος είναι σαν φώς. Αισθάνεται και βλέπει σαν γνωστά τα μυστήρια του ουρανού που είναι σε όλους αφανή χωρίς την απόρρητη θεία χάρη. Έτσι βλέπεται τώρα ο Θεός από τους καθαρμένους με τη θεία αγάπη.

    Ποιος μπορεί να περιγράψει τα μεγαλεία σου Παρθένε; Έκαμες το Θεό υιό του ανθρώπου και τον άνθρωπο υιό του Θεού. Συμφιλίωσες τον κόσμο με τον ποιητή του κόσμου. Μας δίδαξες με έργα ότι το να βλέπει κανείς δεν είναι δυνατό μονάχα με την αίσθηση ή και το λογισμό, αλλά με την κάθαρση του νού και τη μέθεξη της θείας χάριτος κατά την οποία εντρυφούμε στα θεοειδή κάλλη.

     Ας φυλάξουμε λοιπόν την ενότητα μας με τον Θεό και μεταξύ μας. Ας βλέπουμε πάντοτε προς τα πάνω. Ας μάθουμε να εγκαταλείπουμε τη Γή γιατί δεν είμαστε πλέον από τη Γή, όπως ο πρώτος άνθρωπος, αλλά από τον ουρανό όπως ο δεύτερος άνθρωπος, ο Κύριος. Ας υψώσουμε προς τα πάνω την καρδιά μας. Ας παρατηρήσουμε το μεγάλο αυτό θέαμα: τη φύση μας να συνδιαιωνίζη με άυλο τρόπο με το φώς της θεότητος. Ας αναδείξουμε ο καθένας μας τη δική του αγία γή με τη σταθερή αφοσίωση μας προς το Θεό. Έτσι θα έχουμε τη παρρησία να τρέχουμε με δίψα για να φωτιστούμε από το ανώτατο φώς της τρισήλιας και μοναρχικής λαμπρότητας».

 

πηγή