+π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος
... Αλλά όσοι ισχυρίζονται πως η μετενσάρκωση είναι χριστιανική διδασκαλία, επικαλούνται ιδιαίτερα τα εδάφια από το ευαγγέλιο τού Ματθαίου, στα οποία αναφέρεται το όνομα τού προφήτη Ηλία.
Το περιοδικό «Παραψυχολογία» στο οποίο αναφερόμαστε (σελ. 91) γράφει:«Για τον Ιωάννη το βαπτιστή είπε, ‘και εάν θέλετε να το παραδεχθήτε, αυτός είναι ο Ηλίας ο οποίος μέλλει να έλθη’ (Ματθ. ια' 14), ‘ο Ηλίας ήδη ήλθε και δεν τον αναγνώρισαν αλλά τού έκαναν ό,τι ήθελαν’ (Ματθ. ιζ' 12 και επίσης Μάρκ. θ' 13). Τι πιθανές έννοιες μπορούν και οι δύο αυτές ρήσεις να έχουν παρά το ότι ο Ιωάννης ήταν μια μετενσάρκωση τού προφήτη Ηλία;».
Αν μελετήσουμε προσεκτικά το Ματθ. ια' 914, θα δούμε πως ο Ιωάννης διακρίνεται από τον προφήτη Ηλία, ενώ κατά άλλο τρόπο ταυτίζεται με αυτόν.
«Ούτος γαρ εστί περί ου γέγραπται ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου προ προσώπου σου, ος κατασκευάσει την οδόν σου έμπροσθέν σου. Αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερτοί εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου τού βαπτιστού... Και ει θέλετε δέξασθαι, αυτός εστίν Ηλίας ο μέλλων έρχεσθαι,ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω».
Μεταξύ των γεννηθέντων από γυναίκες δεν εμφανίσθηκε μεγαλύτερος από τον Ιωάννη το βαπτιστή. Ούτε ο Ηλίας, ούτε άλλος προφήτης! Αν θέλετε να το παραδεχθήτε, αυτός είναι ο Ηλίας που έμελλε να έλθει «ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω» εκείνος που έχει πνευματικά αυτιά, ας ακούσει και ας αντιληφθεί το νόημα αυτών των λόγων. Δεν πρέπει λοιπόν κανείς να πάρει τους λόγους αυτούς κατά γράμμα. Πρέπει να τους δώσει πνευματικό νόημα!
Έτσι ο Ηλίας ταυτίζεται και δεν ταυτίζεται με τον Ιωάννη ήλθε, αλλά και μέλλει να έλθει!
«Ηλίας μεν έρχεται πρώτον και αποκαταστήσει πάντα λέγω δε υμίν ότι Ηλίας ήδη ήλθε, και ουκ επέγνωσαν αυτόν, άλλ' εποίησαν εν αυτώ όσα ηθέλησαν ούτω και ο υιός τού ανθρωπου μέλλει πάσχειν υπ' αυτών. Τότε συνήκαν οι μαθηταί ότι περί Ιωάννου τού βαπτιστού είπεν αυτοίς» (Ματθ. ιζ' 1113).
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας δίνει την ορθή ερμηνεία των εδαφίων αυτών. Ο Χριστός, λέγει, είπε πως «αυτός είναι ο Ηλίας που πρόκειται να έλθει»!..Όμως τώρα λέγει πως ο Ηλίας «ήλθε». Και πάλι λέγει πως όταν θα έλθει ο Ηλίας θα τα τακτοποιήσει όλα. Δεν πρέπει να νομίζουμε πως τα λόγια αυτά αντιφάσκουν, λέγει ο Χρυσόστομος. Γιατί όταν λέγει πως θα έλθει ο Ηλίας και θα αποκαταστήσει τα πάντα εννοεί τον ίδιο τον Ηλία και την επιστροφή των Ιουδαίων, που πρόκειται να γίνει τότε, κατά τον χρόνο πριν από τη δευτέρα παρουσία τού Χριστού. Όταν όμως λέγει πως «αυτός είναι εκείνος που πρόκειται να έλθει», ονομάζει Ηλία τον Ιωάννη, λόγω της ομοιότητας τον έργου του με το έργο του Ηλία.
Ο Χρυσόστομος φέρει σαν παράδειγμα τους προφήτες, που κάθε βασιλέα που διέπρεψε, τον ονόμαζαν Δαυίδ, και τους Ιουδαίους τους ονόμαζαν άρχοντες των Σοδόμων εξαιτίας της συμπεριφοράς των (Ης. α' 10). «Διότι όπως ακριβώς εκείνος θα είναι πρόδρομος της δευτέρας παρουσίας, έτσι και αυτός υπήρξε πρόδρομος της πρώτης παρουσίας του» (Χρυς., Εις Ματθ., Λόγος ΝΖΊ, ΕΠΕ 11, σ. 287-289). Οι άγιες Γραφές, λέγει ο Χρυσόστομος, ομιλούν για δύο παρουσίες τού Χριστού και γι’ αυτήν που έγινε και γι’ αυτήν που θα γίνει. «Αλλά οι προφήτες υπενθυμίζουν και τις δύο. Της μιας, δηλαδή της δευτέρας, θα είναι πρόδρομος ο Ηλίας (Μαλαχ. δ' 5), ενώ της πρώτης έγινε πρόδρομος ο Ιωάννης, τον οποίο ο Χριστός ονόμασε Ηλία «όχι επειδή ήτο ο Ηλίας, αλλ' επειδή επραγματοποίει το έργο εκείνου. Όπως ακριβώς δηλαδή εκείνος θα γίνει πρόδρομος της δευτέρας παρουσίας, έτσι και αυτός υπήρξε πρόδρομος της πρώτης» (Χρυσ., Εις Ματθ., Λόγος ΝΖ' 1, ΕΠΕ 11, σ. 283-285)
Στην ίδια ομιλία ο Χρυσόστομος ερμηνεύοντας τα εδάφια Ματθ. ια' 14 και Μαλαχ. γ' 1. δ' 45 υπογραμμίζει πως ο Χριστός είπε τους λόγους αυτούς για να δηλώσει ότι ο Ιωάννης ήτο ο Ηλίας και ο Ηλίας ήτο ο Ιωάννης επειδή και οι δύο είχαν την ίδια αποστολή και ότι και οι δύο έγιναν πρόδρομοί Του. Γι’ αυτό και δεν είπε απλώς «αυτός είναι ο Ηλίας», αλλά, εάν θέλετε να το παραδεχθήτε, αυτός είναι. Δηλαδή, αν εξετάσετε τα γεγονότα με καλή διάθεση. Δεν αρκέσθηκε σ' αυτά, αλλά για να αποδείξει πως απαιτείται σύνεση, αφού είπε το αυτός είναι ο «Ηλίας», πρόσθεσε: «Αυτός που έχει πνευματικά αυτιά δια ν' ακούη, ας τα ακούη αυτά» (Χρυσ., Εις Ματθ., Λόγος ΛΖ' 3, ΕΠΕ 10, σ. 571-573).
Η ερμηνεία αυτή των εδαφίων στα οποία αναφερθήκαμε, κατοχυρώνεται απόλυτα και με το Λουκ. α' 17: «Και αυτός προελεύσεται ενώπιον αυτού εν πνεύματι και δυνάμει Ήλιου», δηλαδή θα ήταν μέτοχος τού χαρίσματος και της δυνάμεως τού Ηλία! Άλλωστε ο προφήτης Μαλαχίας προσθέτει και την πατρίδα εκείνου που αναμένεται να έλθει πριν από τη δευτέρα παρουσία του Χριστού, καθώς και το ειδικό έργο που πρέπει να εκτελέσει. Γράφει:
«Και ιδού εγώ αποστελώ υμίν Ηλίαν τον Θεσβίτην, πριν η ελθείν την ημέραν Κυρίου την μεγάλην και επιφανή, ος αποκαταστήσει καρδίαν πατρός προς υιόν και καρδίαν ανθρώπου προς τον πλησίον αυτού, μη ελθών πατάξω την γην άρδην» (Μαλαχ. δ' 45).
Ο Ιωάννης δεν είναι βέβαια Θεσβίτης, ούτε θα είναι πρόδρομος της φοβερής δευτέρας παρουσίας τού Χριστού, κατά την οποία ο Κύριος μέλλει να «πατάξη την γην άρδην». Κατά την πρώτη έλευση του Κυρίου, της οποίας πρόδρομος ήταν ο Ιωάννης, δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Ο Χριστός δεν ήλθε να κρίνει τον κόσμο, αλλά να σώσει τον κόσμο (Ιω. ιβ' 47). Ακόμη η αποστολή τού Θεσβίτη θα είναι να πείσει τους Ιουδαίους να πιστεύσουν στο Χριστό, ώστε να μη εξολοθρευθούν όλοι όταν θα έλθει ο Κύριος. Γι’ αυτό και υπογραμμίζεται πως θα τα αποκαταστήσει όλα (Ματθ. ιζ' 11), δηλαδή, θα επαναφέρει στην ορθή πίστη τους Ιουδαίους που θα ζουν τότε (πρβλ. Ρωμ. ια' 25-26).
Ο Ηλίας δεν πέθανε, ανελήφθη (Δ' Βασιλ. β' 11)· δεν μπορεί λοιπόν να μετενσαρκωθεί, αφού δεν εγκατέλειψε την σάρκα του. Γιατί πως θα μπορούσε να βρίσκεται ταυτόχρονα σε δυο διαφορετικά σώματα; Πρέπει κι αυτός να πεθάνει με φυσικό θάνατο, όπως όλοι οι άνθρωποι (Ψαλμ. πη' 49). Πρέπει λοιπόν να έλθει και πάλι. Τούτο θα γίνει πριν από τη δευτέρα παρουσία, κατά την εποχή του Αντίχριστου. Θα κηρύξει στους Ιουδαίους και όταν εκπληρώσει την αποστολή του θα θανατωθεί όμως θα αναστηθεί (Αποκ. ια' 7-14. ιε' 42-56).
Ο Ηλίας εμφανίζεται πάνω στο όρος της Μεταμορφώσεως μαζί με τον Μωυσή, ύστερα από τη γέννηση του Ιωάννη. Αν τα συμπεράσματα των οπαδών της μετενσάρκωσης ήσαν ορθά, τότε η αγία Γραφή έπρεπε να τον αναφέρει με το όνομα «Ιωάννης» και οι μαθητές έπρεπε να έβλεπαν τον «Ιωάννη», όχι τον Ηλία!.
Τα εδάφια λοιπόν που αναφέρονται στη σχέση ανάμεσα στον Ηλία και στον Ιωάννη τον πρόδρομο δεν δικαιώνουν τις απόψεις των αποκρυφιστών, πως τάχα η Καινή Διαθήκη κηρύττει το κάρμα και τη μετενσάρκωση. Ο αναμενόμενος Ηλίας δεν ήταν ο Ιωάννης ο πρόδρομος. Ο ίδιος το αρνήθηκε αυτό όταν ρωτήθηκε αν είναι ο Ηλίας: «Και ηρώτησαν αυτόν τι ουν; Ηλίας ει συ; και λέγει: ουκ ειμί» (Ιω. α' 21).
