Από ερωτήσεις που λάβαμε:
Γιατί η εκκλησία δεν επιτρέπει την
καύση των νεκρών; Ποια η στάση της για τα χωνευτήρια; Τι υποστηρίζει για
το βάσανο που πρέπει να υποστούν οι συγγενείς κατά την εκταφή; Γίνεται
εξόδιος ακολουθία σε κάποιον ο οποίος δε θέλει να ταφεί αλλά επιλέγει να
αποτεφρωθεί?
Η απάντηση της ιστοσελίδας μας (agonistes.gr):
Το τελευταίο διάστημα όλο και πιο έντονη εμφανίζεται η συζήτηση γύρω από την καύση των νεκρών. Η ιδέα της αποτέφρωσης προβάλλεται ως απαραίτητη για τον εκσυγχρονισμό και την πρόοδο ώστε η Ελλάδα να συμπορεύεται με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και να μην μένει προσκολλημένη σε παρωχημένες παραδόσεις και έθιμα. Οι υποστηρικτές της την προπαγανδίζουν και ασύστολα προσπαθούν να απομακρύνουν κάθε στοιχείο της πίστης και της εκκλησιαστικής ζωής από την πραγματικότητα του θανάτου.
Είναι αρχικά σημαντικό να τονίσουμε ότι ιστορικά οι νεκροί ως επί το πλείστον θάβονταν. Από την αρχαιότητα σε όλους τους πολιτισμούς οι νεκροί περιβάλλονταν με αγάπη και σεβασμό ενώ τους αποδίδονταν εξαιρετικές τιμές. Ο ενταφιασμός επικρατούσε και μόνο περιστασιακά εμφανίζονται φαινόμενα καύσης των νεκρών και πάντα για συγκεκριμμένους λόγους σε συγκεκριμμένες συνθήκες. Ο Χριστιανισμός ήρθε να επικυρώσει αυτή την οικουμενική πρακτική. Παρ’ όλα αυτά η αποτέφρωση των νεκρών επανεισήχθη τους τελευταίους αιώνες στην Δύση και τώρα χτυπάει και την δική μας πόρτα.
Οι υπέρμαχοι της καύσης προτάσσουν διάφορα ευλογοφανή επιχειρήματα. Μιλάνε για πρακτικούς και χωροταξικούς λόγους. Ότι έτσι θα αποσυμφορηθούν τα ασφυκτικά γεμάτα νεκροταφεία. Ότι θα κερδίσουμε χώρο. Δηλαδή θα πρέπει να εξαφανίζουμε κάθε τι που θεωρούμε ότι πιάνει χώρο; Μήπως τελικά βρίσκουμε χώρο για πολλά άλλα και δεν βρίσκουμε χώρο για τους νεκρούς μας; Αν πραγματικά αγαπούμε τους κεκοιμημένους συνανθρώπους μας, τότε μπορούμε να βρούμε ποικίλες ρεαλιστικές λύσεις στο πρόβλημα.
Άλλο ένα επιχείρημα είναι οι οικονομικοί λόγοι. Η καύση είναι πιο φθηνή, ισχυρίζονται, ενώ πολλοί πιστεύουν ότι έτσι θίγεται η βιομηχανία που έχει δημιουργηθεί από την Εκκλησία γύρω από την ταφή. Ωστόσο τα έξοδα για την καύση δεν υπολείπονται καθόλου αυτών της ταφής χωρίς να υπολογίσουμε τα έξοδα της κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας των κρεματορίων που θα επιβαρύνουν την φορολογία. Επίσης είναι δίκαιο να γνωρίζουμε ότι όλα τα κέρδη που προκύπτουν από τα νεκροταφεία παραδίδονται αποκλειστικά στους Δήμους και όχι στα ταμεία κάποιας εκκλησιαστικής «βιομηχανίας».
Σημαντικό επιχείρημα υπέρ της καύσης παρουσιάζεται η υγιεινή και η προστασία του περιβάλλοντος. Υποτίθεται ότι η αποσύνθεση των νεκρών σωμάτων μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα! Κάτι τέτοιο προφανώς δεν ισχύει, πράγμα που έχει αποδειχθεί από πολλές επιστημονικές έρευνες. Η δημόσια υγεία δεν κινδυνεύει από τους ενταφιασμένους νεκρούς μας. Αντίθετα προσβάλλεται από τα καυσαέρια που παράγονται από την αποτέφρωση και τα οποία προέρχονται κυρίως από τις εύφλεκτες ουσίες που χρησιμοποιούνται.
Ένα τελευταίο επιχείρημα διαδεδομένο ευρύτατα έχει να κάνει με την ευπρέπεια και την αισθητική. Οι υπερασπιστές της καύσης τονίζουν την έντονη φρίκη και οδύνη που προκαλέι η θέα του νεκρού σώματος και ειδικά κατά την εκταφή. Δεν αναφέρουν όμως την βιαιότητα με την οποία γίνεται η διαδικασία της αποτέφρωσης (καύση, θρυμματισμός κλπ). Βέβαια η αλήθεια είναι ότι η όψη του νεκρού προκαλεί λύπη πράγμα που γίνεται φανερό και στην υμνολογία της νεκρώσιμης ακολουθίας. Αυτή η λύπη όμως δεν οδηγεί τον Χριστιανό σε κατάθλιψη αλλά τον προσγειώνει, του υπενθυμίζει την ματαιότητα των κοσμικών τέρψεων και του επαναφέρει την μνήμη θανάτου όπως μας διδάσκουν και οι Άγιοι Πατέρες.
Όλα τα παραπάνω συνηγορούν υπέρ του ενταφιασμού, κάτι που υπερασπίζεται και η Ορθόδοξη Εκκλησία διότι σέβεται το ανθρώπινο σώμα, δεν το απαξιώνει αλλά το συμπεριλαμβάνει στο αγιαστικό της έργο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα λείψανα των Αγίων. Η καύση των νεκρών αντίθετα αποτελεί βεβήλωση και αντιβαίνει την φύση.
Ακόμα, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας, η ταφή των νεκρών και φθαρτών σωμάτων γίνεται με την προσδοκία και την ελπίδα της Ανάστασής τους μέσα σε αφθαρσία με τον ίδιο τρόπο που ένας σπόρος φυτεύεται με την προσδοκία να αναβλαστήσει. Αντίθετα, η αποτέφρωση παρουσιάζει τον απόλυτο μηδενισμό και τον παντελή αφανισμό του ανθρωπίνου προσώπου.
Ας μην ξεχνάμε τέλος ότι ο ίδιος ο Χριστός ετάφη και αυτήν την ιερή παράδοση συνεχίζει η Εκκλησία μας.
Ωστόσο ακόμα εγείρονται διάφορες άλλες ενστάσεις:
Η επιλογή της ταφής ή της καύσης δεν είναι ατομικό δικαίωμα; Όχι, σε μια κοινωνία που τιμά τους νεκρούς της κανείς δεν έχει το δικαίωμα να εξαναγκάσει τους άλλους να τον αποτεφρώσουν. Και βέβαια ένας ορθόδοξος χριστιανός δεν αποζητά την ελευθερία προτάσσοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλα μαθητεύοντας στα «δικαιώματα του Θεού».
Μα η ταφή δεν είναι δόγμα! Πράγματι, αποτελεί όμως αξιοσέβαστο στοιχείο της Ιεράς Παράδοσης όπως επί παραδείγματι και το σημείο του Σταυρού.
Μπορεί να γίνει κηδεία σε κάποιον που επέλεξε την καύση; Όχι γιατί δεν θα είχε νόημα. Η επιλογή αυτή υποδεικνύει άρνηση της αναστάσεως. Πως λοιπόν να ψαλεί η εξόδιος ακολουθία η οποία είναι συμβεβλημένη με την προσδοκία της ανάστασης;
Αν κάποιος καεί σε ατύχημα; Τότε ο άνθρωπος αυτός δεν επέδειξε ασέβεια προς το σώμα του ούτε επέλεξε την καύση ως ένδειξη του μηδενισμού του. Συνεπώς η Εκκλησία τον κηδεύει κανονικά.
Για τους Ορθοδόξους Χριστιανούς δεν υφίσταται δίλημμα ταφής ή καύσης. Η καύση , μαζί με τα νεκρά σώματα παραδίδει στην πυρά και τις αιώνιες αξίες μας. Η ταφή είναι θέμα τιμής και σεβασμού, έκφραση ελπίδας, δείγμα αφοσιώσεως στην Παράδοση της Εκκλησίας μας.
