Από τον Α΄ Τόμο του τρίτομου έργου "Η Ελληνική Επανάσταση του 1821" θα παρουσιάσω σήμερα μερικές διαφωτιστικές πληροφορίες, τις οποίες δίνει ο συγγραφεύς υπό τον γενικό τίτλο: «Η γενικώτερη αμφισβήτηση του ρόλου του Κλήρου» (σελιδες 258- 262). Γράφει σχετικά:
« … Κατά τα τελευταία χρόνια η αμφισβήτηση εστιάζεται στο παλαιόθεν συζητούμενο θέμα της Αγίας Λαύρας. Η τωρινή όμως συζήτηση εστιάζεται όχι στο τι ακριβώς έγινε, αλλά στο ότι δεν έγινε τίποτε. Πως όλα είναι μύθος.
Οι νεώτεροι ιστορικοί δεν πρέπει να είναι βιαστικοί. Για την Α. Λαύρα υπάρχει μία μαρτυρία του Αχμέτ Δζεβέτ Μπέη αρκετά αποκαλυπτική: ¨Τας ημέρς εκείνας οι εν Κωνσταντινουπόλει αντιπρόσωποι της παρά τα Καλάβρυτα μονής της Λαύρας, οίτινες διέμενον εν Φαναρίω, ενεκλείσθησαν εις τας φυλακάς του Μποσταντζή-μπασή» (Νικηφόρος Μοσχόπουλος: Ιστορία της Ελληνικής Επαναστασεως κατά τους Τούρκους ιστοριογράφους…» , σελ. 160).
Γιατί άραγε: Είναι απλό: Η μονή είχε μεταβληθεί σε συνωμοτικό κέντρο της Β. Πελοποννήσου. Το τί γινόταν στην περιοχή οι Τούρκοι αξιωματούχοι, κατά τη ρητή μαρτυρία του Αχμέτ Δζεβδέτ, το μάθαιναν από τον Άγγλο Πρεσβευτή στην Πόλη…»
Σε επόμενη παράγραφο ο Καργάκος αξιοποιεί πάλι τα γραφόμενα του Αχμέτ Δζεβέτ, αλλά και τη Διήγηση Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Σημειώνει τα εξής:
« … Ως προς τον θρησκευτικό χαρακτήρα του Αγώνα ο Γέρος γράφει τα εξής: «Εγινήκαμε τριακόσιοι και έκοψα ευθύς δύο σημαίες με σταυρό και εκίνησα (….) κινώντας εγώ είχαν μίαν προθυμίαν οι Έλληνες όπου όλοι με τας εικόνας έκαναν δέηση και ευχαριστήσεις. Μου ήρχετο να κλαύσω(….) από την προθυμία που έβλεπα, Ιερείς έκαναν δέηση» (όπ. παρ. Σελ 99). Για τη συμμετοχή των ιερέων- καλοπροαιρέτως υποθέτω – θα μπορούσαν να εγερθούν κάποιες αμφισβητήσεις. Ιδού όμως τί γράφει ο Αχμέτ Δζεβέτ για τη μάχη της Αλαμάνας: «Εις την μάχην ταύτην εφονεύθησαν ο καπετάνιος της Λεβαδείας Κυριάκος, ως καί τινες των σημαινόντων πολεμιστών και παπάδων. (όπ. παρ. σ. 164). Προφανώς με το «παπάδων» υπονοείται ο Αθ. Διάκος και ο Δεσπότης Σαλώνων Ησαΐας».
Και συνεχίζει στο ίδιο κεφάλαιο του Α΄ Τόμου ο Καργάκος: «Επανερχόμενοι στον ρόλο του κλήρου δεν πρέπει να αγνοούμε τη μαρτυρία του Φωτάκου, που ήταν ο πιο κοινωνικά προβληματισμένος απ’ όλους τους απομνηματογράφους του Αγώνα. Γράφει: «…. Αλλ’ ο κλήρος τούς έβγαλεν από την πλάνην αυτήν, διότι έλαβε πρώτος τα όπλα. Πολλοί δε μάλιστα των Αρχιερέων, ως ο Έλους Άνθιμος, έκαμαν και επίτηδες και ευχάς, τας οποίας έδιδαν εις τους ιερείς των επαρχιών και τας εδιάβαζαν κατά την παράκλησιν». (Φωτάκος, Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήναι 1858, τόμος Α΄, σ. 53).
Με πλήρη γνώση των πηγών ο αείμνηστος δάσκαλος Σαράντος Καργάκος συνοψίζει ως εξής την αξιλόγησή του για τους εξεγερθέντες κληρικους:
«
Και κλείνουμε με μία τελευταία αναφορά στην προσφορά του κλήρου:
δεσπότης ήταν ο Βρεσθένης Θεοδώρητος, ένα από τα πιο σημαντικά
οργανωτικά μυαλά του Αγώνα. Κληρικός ήταν ο Θεόφ. Καΐρης που κήρυξε την
Επανάσταση στην Άνδρο…. Δεσπότης ήταν ο Ρωγών Ιωσήφ, η ψυχή της άμυνας
του Μεσολογγίου, που έγραψε την τελευταία σελίδα δόξας, διότι με τη δική
του ανατίναξη και με το δικό του μαρτύριο έκλεισε η αυλαία του δράματος
του Μεσολογγίου. Κληρικός ήταν ο περιώνυμος για την παιδεία του
Κωνσταντίνος Οικονόμος, που πρώτος αυτός εμφανίστηκε ενώπιον του Τσάρου
Αλεξάνδρου Α΄, προς τον οποίον απηύθυνε ικετήρια αναφορά για τη σωτηρία
των Γραικών. … Τέλος Αρχιμανδρίτης ήταν ο θρυλικός Παπαφλέσσας, ο
«μπουρλοτιέρης των ψυχών», που έβαλε τις βάσεις της λαϊκής παιδείας μας
ως «μινίστρος των εσωτερικών» και που ανέστησε τον Λεωνίδα στο Μανιάκι
(20 Μαΐου 1825) πολεμώντας με λίγους κατά των πολλών και άριστα
σντεταγμένων μονάδων του Ιμπραήμ».
αποσπάσματα από το άρθρο στην ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 6.3.2019
.jpg)