Ζωή πνευματική και ζωή σαρκική.

ο τάφος του Αποστόλου Βαρνάβα στην κατεχόμενη Κύπρο

 Δρ. Χαραλάμπους Μπούσια

Μεγάλου Υμνογράφου της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας

Ο απόστολος Παύλος μας υποβοηθεί να αντιληφθούμε την αληθινή κατάσταση του ανθρώπου, την οποία αποκαλεί «ζωή εν Πνεύματι», σε αντίθεση με την ψεύτικη, την ζωή «εν σαρκί», η οποία είναι η ζωή της απωλείας και προεικονίζει τον θάνατο, αφού της λείπει ο Χριστός, που είναι η Ζωή και η Ανάσταση.

Τα χαρακτηριστικά της πνευματικής ζωής προσδιορίζονται από τούς καρπούς της, τους οποίους ονομάζει ο απόστολος τών εθνών: «Αγάπη,  χαρά, ειρήνη, μακροθυμία,  χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης και εγκράτεια» (Γαλ. ε΄ 22).

Αυτούς τους αγαθούς καρπούς παράγει ο πραγματικός χριστιανός, του οποίου η ζωή χαρακτηρίζεται πνευματική , όχι σαν συνέπεια της εξωτερικής επιβολής κάποιου νόμου, αλλά, σαν καρποφορία ενός δένδρου, το οποίο είναι ριζωμένο στο λιπασμένο χώμα και αναπτύσεται σε εύκρατο, κατάλληλο γι’ αυτό κλίμα, ώστε να παράγει μόνο καλούς καρπούς, αυτούς  που αρέσουν στον Χριστό μας.

Τα χαρακτηριστικά της σαρκικής ζωής είναι η«Μοιχεία, πορνεία, ακαθαρσία, ασέλγεια, ειδωλολατρία, φαρμακεία, έχθραι, έρεις, ζήλοι, θυμοί, εριθείαι, διχοστασίαι, αιρέσεις, φθόνοι, φόνοι, μέθαι, κώμοι και τα όμοια τούτοις »  (Γαλ. ε΄ 23).

Η πνευματική ζωή με τους αγαθούς καρπούς αρμόζει κατά τον απόστολο Παύλο στους πνευματικούς ανθρώπους και η σαρκική στους σαρκικούς η ψυχικούς ανθρώπους.

Ο πνευματικός άνθρωπος υπερβαίνει την υλικότητά του και την φθαρτότητά του διά της ενώσεώς του με τον Θεό και έχει ως αποτέλεσμα τήν απόκτηση θεϊκών ιδιοτήτων, αυτών που  περιγράφει ο Κύριος στους Μακαρισμούς , όπου  ανατρέπονται όλες οι κοσμικές αντιλήψεις, αυτές που θεωρούν ευτυχισμένους όσους έχουν χρήματα, αυτούς που απολαμβάνουν υλικά αγαθά και δόξα. Ο πνευματικός άνθρωπος, ο οποίος ζωογονείται και τρέφεται με την αγιαστική χάρη του Παναγίου Πνεύματος, έχει τις δυνατότητες να παράγει καρπούς πνευματικούς ανάλογα με την χάρη, την οποία λαμβάνει και εγκαινιάζει μια καινούρια εποχή, κατά την οποία ευτυχισμένοι είναι οι πράοι, οι θλιμμένοι, οι έχοντες πίστη και αγάπη για τον Θεό, όσοι ανέχονται κακολογίες, όσοι μοχθούν για την ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων  και όσοι διώκονται.

Οι πνευματικοί άνθρωποι βιώνουν την καινή ζωή που ανέτειλε για τους ανθρώπους με την Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μέσα στην «καινή κτίσιν» (Β΄ Κορ.5.17). Χωρίς την καινή ζωή ο  άνθρωπος παραμένει γήινος, φθαρτός, «γη και σποδός» .

«Ει ζώμεν Πνεύματι, Πνεύματι και στοιχώμεν (Γαλ. ε’ 25), παραγγέλλει ο μέγας απόστολος Παύλος. Εάν, δηλαδή, εμείς οι πιστοί ζούμε σύμφωνα με τις εμπνεύσεις του Αγίου Πνεύματος, οφείλουμε να έχουμε ζωή και συμπεριφορά κατά πάντα σύμφωνη με τις υπαγορεύσεις και το θέλημα του Αγίου Πνεύματος.

Η ζωή αυτή παρουσιάζει διπλή όψη. Την αποφυγή και την πλήρωση. Την αποφυγή κάθε πράξεως, η οποία θα λυπούσε το Πνεύμα το Άγιο, κάθε ενεργείας, η οποία είναι αντίθετη προς το θέλημά Του, και η οποία αντιστρατεύεται προς τις υπαγορεύσεις και παραγγελίες του Θεού. Γι’ αυτό και με  πραγματικά πατρική στοργή συμβουλεύει ο απόστολος Παύλος τους Χριστιανούς: «Μη λυπείτε το Πνεύμα το Άγιον» (Εφεσ. δ’ 30). Μην το λυπείτε με τις αμαρτίας σας. Μην το λυπείτε με την ένοχη συμπεριφορά σας. Μετά την αποφυγή αυτή της λύπης έρχεται η πλήρωση. Μας λέγει: «Πληρούσθε εν Πνεύματι» (Εφεσ. ε’ 18), να είσθε πάντοτε γεμάτοι από την χάρη του Αγίου Πνεύματος, ώστε να παράγετε άφθονους πνευματικούς καρπούς.

Εάν ζούμε, λοιπόν, με τό Άγιο Πνεύμα και συντασσόμαστε με αυτό παράγουμε τους καρπούς Του, αυτούς που γλυκαίνουν την παρούσα ζωή μας, αλλά και αποτελούν την τροφή της αιωνιότητος.  

Η πνευματική αυτή καρποφορία δεν είναι αδύνατη, ούτε δύσκολη. Η μεταβολή εκείνη, η οποία έγινε στους Αποστόλους κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, όταν κατήλθε σε αυτούς το Πνεύμα το Άγιον, πραγματοποιείται και σε όλους μας. Ο φωτισμός της διανοίας, η δύναμη και η ενίσχυση, η οποία δόθηκε στους μαθητές του Κυρίου, ο εξαγιασμός της ψυχής τους και η νέα ζωή με την παρουσία του Πνεύματος συντελούνται και πραγματοποιούνται σε όλους μας, ανάλογα με την επιδεκτικότητά μας και την προσωπική μας συμμετοχή  σε όσα μας φωτίζει και μας οδηγεί το Άγιον Πνεύμα. Και σήμερα, και σε κάθε εποχή, οι μεταβολές αυτές εξακολουθούν να γίνονται, έστω και αν οι σωματικοί μας οφθαλμοί δεν αντιλαμβάνονται τις μυστηριώδεις επιδράσεις και ενέργειες και τις μυστικές ζυμώσεις, τις οποίες το Πνεύμα το Άγιον επιτελεί στο εσωτερικό του ανθρώπου.

Για να πραγματοποιείται η καρποφορία αυτή επανειλημμένως κατά την θεία Λειτουργία η Εκκλησία εύχεται διά του Ιερέως, να εξαποστείλει ο Θεός την χάρη του Παναγίου Πνεύματος στους πιστούς. Και σε αυτή την κρισιμότατη και ιερότατη στιγμή της καθαγιάσεως των τιμίων δώρων, όταν με πολλή ευλάβεια και κατάνυξη δέεται ο Ιερεύς στον Θεό, «ίνα καταπέμψη το Πνεύμα Του το Άγιον», για να τελεσθεί η θυσία, πρώτον δέεται, για να έλθει το Πνεύμα το Άγιον στους πιστούς και έπειτα επί τα τίμια δώρα: Κατάπεμψον το Πνεύμα Σου το Άγιον εφ’ ημάς και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα. Όπως δε κατά την ιερή εκείνη ώρα της μετουσιώσεως των τιμίων δώρων το Πνεύμα το Άγιον μεταβάλλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού, κατά παρόμοιο τρόπο η παντοδύναμη χάρη του Αγίου Πνεύματος ζωοποιεί και αναγεννά τις από την αμαρτία νεκρωμένες ψυχές και τις μεταβάλλει σε ναούς αγίους εν Κυρίω.

Ποιος τώρα μπορεί να περιγράψει την εξαίρετη πνευματική κατάσταση, στην οποία ευρίσκονται οι άνθρωποι εκείνοι, στους οποίους πλούσια έπνευσε η θεόρρητη χάρη του Αγίου Πνεύματος; Λάμποντες, αστράποντες, αλλοιωμένοι από την φωτιστική και αγιαστική χάρη του Παρακλήτου, ως άτομα ευρίσκονται σε κατάσταση εξαιρετικής ψυχικής ικανοποιήσεως και χαράς. Ως μέλη οικογενείας μεταβάλλουν αυτή σε κατ’ οίκον εκκλησία. Και ως μέλη της κοινωνίας, ως «άλας της γης»  προλαμβάνουν την σήψη και την ηθική αποσύνθεση και ως «φως του κόσμου» σκορπίζουν το φως της γνώσεως και της αληθείας και προσκαλούν όλους να γευθούν τις χάριτες και τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Τέτοιους ανθρώπους έχει και σήμερα ανάγκη η κοινωνία. Ανθρώπους, οι οποίοι, έχοντες την χάρη του Θεού, παράγουν τους εξαίσιους καρπούς του Πνεύματος.

Αυτούς τους καρπούς παρήγαγε ως πνευματοφόρος και ο Γέροντας Γαβριήλ, του οποίου σήμερα τελούμε το οκταετές μνημόσυνο.

Ο Γέροντας, ο οποίος κενοδοξία και φθόνο δεν άφησε να εισέλθει στην ψυχή του.

Ο Γέροντας, που συμβούλευε με πνεύμα πραότητος να σηκώνουμε ο ένας τα βάρη του άλλου, για να εκπληρώνουμε τον νόμο του Χριστού.

Ο Γέροντας, που επισήμαινε να αφήνουμε κατά μέρος την κατάκριση για τα σφάλματα η για τις ατέλειες των αδελφών μας, ακόμη και αν αυτοί συλληφθούν επ’ αυτοφώρω να διαπράττουν κάποιο παράπτωμα.

Ο Γέροντας, που τόνιζε να μην αγανακτούμε για ελλείψεις που ενδεχομένως κάποιος πλησίον μας έχει, γιατί τότε αποδεικνύουμε ότι δεν έχουμε μακροθυμία ούτε αγάπη, άρα και η αρετή που νομίζουμε ότι έχουμε δεν αποτελεί καρπό του Αγίου Πνεύματος αλλά νοθευμένη κατάσταση στην ψυχή μας.

Εάν θέλουμε να ζούμε με το Άγιο Πνεύμα, να συντασσόμαστε με αυτό, δηλαδή, να αγωνιζόμαστε, ώστε όλοι οι καρποί του Αγίου Πνεύματος να ανθίζουν στην καρδιά μας χωρίς εξαιρέσεις, ας μελετήσουμε την ζωή των Αγίων της Εκκλησίας μας, για να δούμε ότι ήταν μεστή από τους καρπούς του Αγίου πνεύματος, όπως ήταν και η ζωή του μακαριστού Γέροντος Γαβριήλ.

Αυτός απέφευγε επιμελώς την κατάκριση, μακροθυμούσε και δίδασκε όλους με απλό και ήρεμο τρόπο, ιδίως με την συμπεριφορά του να μην κατακρίνουμε.

Εργαζόταν πνευματικά χωρίς να αισθάνεται κόπο, με μόνο αντιμίσθιο την χαρά της προσφοράς λέγοντας ότι η «αγάπη έξω βάλλει τον κόπον».

Μοχθούσε για τον  καταρτισμό του έσω ανθρώπου, ήταν ποιμένας και πατέρας και αδελφός, κάνοντας πράξη τα λόγια του Χριστού, ότι, δηλαδή, όποιος θέλει να είναι πρώτος, πρέπει να γίνει πάντων διάκονος (Μαρκ. θ΄ 35).

Αν τολμήσουμε να παραβάλλουμε την ζωή μας με την ζωή του Γέροντος Γαβριήλ  πολύ φοβούμαι ότι θα βρεθούμε εντελώς λειψοί. Η ζωή μας δεν έχει χαρά και ειρήνη Θεού, την οποίαν εκείνος είχε αστασίαστη. Αγωνιζόμαστε να δείξουμε στον εαυτό μας και στους γύρω μας ότι είμαστε καλοί χριστιανοί, λησμονώντας ότι ο Χριστός έδωσε έμφαση στο «έσωθεν του ποτηρίου» (Ματθ. κγ΄ 25). Το αποτέλεσμα είναι ότι γινόμαστε κενόδοξοι, ποθώντας να διακριθούμε για αρετές που δεν έχουμε, οι οποίες, ακόμα και αν τις είχαμε, δεν αποτελούν ανθρώπινα επιτεύγματα, αλλά δώρο και καρπό του Αγίου Πνεύματος, όταν Αυτό κατοικεί μέσα μας. Όντας κενοί, γινόμαστε κενόδοξοι, γι’  αυτό φθονούμε και προκαλούμε τους αδελφούς μας με λόγια και με συμπεριφορές ανοίκειες προς το πνεύμα του Χριστού, με μισόλογα, με κατηγορίες, με συκοφαντίες, καλλιεργώντας μια επίφαση ευσεβείας στην οποία κυριαρχεί η αυτοδικαίωση και η επιμέλεια της εικόνας μας προς τα έξω.

Ο Γέροντας αφήνοντας τον εαυτό του πλήρως στον Θεό, κατά την προτροπή της Εκκλησίας μας «εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα», δεν είχε άγχος. Πάντοτε ήρεμος γνώριζε ότι ο Κύριος που επιτρέπει τους πειρασμούς θα φέρει και την έκβασή τους. Αντίθετα εμείς σήμερα βλέπουμε ότι η ζωή μας διέπεται από άγχος, από ανασφάλεια πνευματική, από ταραχή, ιδίως όταν συναντήσουμε κάποιον που δεν μας αρέσει η ζωή του, η κάποιον αδελφό μας που σκέφτεται λίγο διαφορετικά από εμάς. Τότε παραβλέποντας τις δικές μας αδυναμίες  και πτώσεις γινόμαστε αυστηροί τιμωροί, απαιτούμε να πέσει φωτιά από τον ουρανό, να κάψει τους πάντες, και λησμονούμε προφανώς, ότι ο Θεός δεν βρίσκεται στην φωτιά, ούτε στους κεραυνούς και στις αστραπές, αλλά στην λεπτή αύρα, η οποία δροσίζει και ανακουφίζει τούς ανθρώπους.

Ενθυμούμενοι και παραδειγματιζόμενοι από την ζωή του Γέροντος Γαβριήλ ας είμαστε προσεκτικοί, σε διαρκή επιφυλακή της ψυχής και του νού μας, ώστε να αποφεύγουμε τους σκοπέλους του πονηρού.

Ας αφήσουμε το Άγιο Πνεύμα να καρποφορήσει μέσα μας, έχοντας μετάνοια με προσευχή θερμή προς τον γλυκύτατό μας Ιησού.

Ας σπεύδουμε να σηκώσουμε, εμείς που είμαστε πιο δυνατοί, τα βάρη των αδελφών μας, αφού οφείλουμε «εμείς οι δυνατοί τα ασθενήματα των αδυνάτων βαστάζειν» (Ρωμ. ιε΄ 1),    αποδεικνύοντας έμπρακτα, ότι έχουμε στην καρδιά μας τον φωτισμό και τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος.

Και ο Θεός της ειρήνης θα γαληνέψει τον τρικυμισμένο βίο μας και θα μας φωτίζει, ώστε να βλέπουμε τα δικά μας σφάλματα και να πορευόμαστε την ευθεία και βασιλική οδό, αυτήν που μέχρι τέλους βάδισε και ο πνευματοφόρος Γέροντας Γαβριήλ.

(Ομιλία του Δρ. Χαραλάμπους Μπούσια, Μεγάλου Υμνογράφου της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας στο Οκταετές Μνημόσυνο Γέροντος Γαβριήλ Αγιοβαρναβίτου, την Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 2021 στον Ιερό Ναό Αγίου Νεκταρίου και Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στην Άνω Κηφισιά)