Εγκύκλιο Σημείωμα με θέμα: «Συμπλήρωση εκατό ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή» απέστειλε η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος προς την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών και τις Ιερές Μητροπόλεις, το οποίο αναγνώσθηκε σήμερα στους Ιερούς Ναούς και έχει ως εξής:
Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
Την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού και μέσα στο σταυραναστάσιμο κλίμα αυτής, η Εκκλησία της Ελλάδος έχει ορίσει να τιμώνται oι Άγιοι μάρτυρες ιεράρχες και λοιποί κληρικοί, οι οποίοι βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στη Μικρά Ασία και στον Πόντο κατά τη διάρκεια του διωγμού των Ελλήνων κατοίκων.
Η απόδοση της οφειλομένης τιμής στη μνήμη τους εφέτος συμπίπτει μάλιστα με τη συμπλήρωση εκατό ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.
Γίνεται, επομένως, για όλους μας η ημέρα αυτή αφορμή περισυλλογής, στοχασμού και δημιουργικού προβληματισμού, καθώς καλούμαστε να διδαχθούμε από τη γενναία στάση των Αγίων εθνοιερομαρτύρων, να αναδείξουμε τον Ελληνορθόδοξο Πολιτισμό της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης και να θαυμάσουμε τη θέληση για πρόοδο και αναδημιουργία, την οποία επέδειξαν οι πρόσφυγες του 1922–1924 με τον ερχομό τους στην κυρίως Ελλάδα.
Τιμούμε σήμερα κατά πρώτον τον Άγιο εθνοιερομάρτυρα Χρυσόστομο Σμύρνης, ο οποίος υπηρέτησε με αφοσίωση και αυταπάρνηση την Εκκλησία και το Γένος, αρχικά ως Μητροπολίτης Δράμας και Ζιχνών και ύστερα ως Μητροπολίτης Σμύρνης.
Συχνά του προτάθηκε να διαφύγει, αλλά η σταθερή απάντησή του ήταν: «η θέση μου είναι κοντά στο ποίμνιό μου».
Παρέμεινε έτσι μέχρι τέλους στον τόπο του καθήκοντος και του μαρτυρίου για να στηρίξει το ποίμνιό του, φανείς «πιστός άχρι θανάτου», όπως συμβουλεύει ο Θεός τον άγγελο (επίσκοπο) της Εκκλησίας της Σμύρνης στην Αποκάλυψη του Ιωάννου (Β´ 10).
Τελικώς κατακρεουργήθηκε από τον μαινόμενο τουρκικό όχλο και το πάντιμο λείψανό του δεν βρέθηκε ποτέ.
Επίσης, τιμούμε τις αγιασμένες και μαρτυρικές μορφές των Μητροπολιτών Ικονίου Προκοπίου, Μοσχονησίων Αμβροσίου και Κυδωνιών Γρηγορίου.
Τιμούμε σήμερα τους Αγίους εθνοιερομάρτυρες του Ποντιακού Αγώνα, όπως τον Επίσκοπο Ζήλων Ευθύμιο και τον Αρχιμανδρίτη Πλάτωνα Αιβαζίδη. Τιμούμε τον Αρχιμανδρίτη Ιάκωβο Αρχαντζικάκη, τον οποίον πετάλωσαν και σταύρωσαν οι διώκτες του στον Βουτζά, προάστειο της Σμύρνης.
Πεντακόσιοι και πλέον Έλληνες Ορθόδοξοι κληρικοί μαρτύρησαν για την Πίστη και την Πατρίδα στην αιματοβαμμένη γη της Μικρασίας και του Πόντου.
Συγχρόνως, αναδεικνύουμε και προβάλλουμε την ιστορική μνήμη και την αλήθεια, η οποία ελευθερώνει.
Για να γνωρίζουν οι νεώτερες γενιές ότι επί πολλούς αιώνες η ευρύτερη Μικρά Ασία, από το Αιγαίο έως τον Ευφράτη και από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι τη θάλασσα της Κιλικίας, υπήρξε λίκνο Ελληνικού Πολιτισμού και Ορθόδοξης Χριστιανικής Παραδόσεως.
Μνημονεύουμε ενδεικτικώς τους αρχαίους Ίωνες φιλοσόφους, τις περιοδείες του Αποστόλου Παύλου στη Μικρά Ασία, τις Οικουμενικές Συνόδους, τους Αγίους που έζησαν, δίδαξαν ή και μαρτύρησαν εκεί, τους Καππαδόκες Πατέρες, τις Αυτοκρατορίες της Νίκαιας και της Τραπεζούντας, τα ελληνικά σχολεία του 18ου και 19ου αιώνα στη Σμύρνη και σε άλλες πόλεις.
Συγκλονίζει ασφαλώς η Γενοκτονία του Ελληνισμού της Ανατολής, η οποία άρχισε το 1914 και ολοκληρώθηκε το 1923.
Δεν ήταν μία απάντηση των Τούρκων στην αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στις 2 Μαΐου 1919.
Ήταν μία προσχεδιασμένη από τους Νεοτούρκους γενοκτονία για να εκκαθαρισθεί η περιοχή της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τις Χριστιανικές κοινότητες και κυρίως τους Έλληνες και τους Αρμενίους.
Είναι πραγματικά πολυάριθμοι οι Έλληνες που ξεριζώθηκαν από τα αγιασμένα και πατρογονικά χώματα της καθ’ ημάς Ανατολής. Όμως, ποτέ δεν απελπίσθηκαν.
Ήλπισαν και εργάσθηκαν για μία νέα αρχή και ένα καλύτερο μέλλον με πίστη στον Θεό και τα κατάφεραν.
Αντλούμε διδάγματα από τη Χριστιανική ευλάβεια, την εργατικότητα και τη διάθεση αναγεννήσεως, τις οποίες επέδειξαν οι αδελφοί μας Ορθόδοξοι Έλληνες, οι οποίοι ήλθαν ως πρόσφυγες από όλα τα σημεία της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης.
Τους τιμούμε διότι συνέβαλαν δημιουργικά στη διαμόρφωση της Νεοελληνικής κοινωνίας.
Τους ευχαριστούμε διότι έφεραν μαζί τους λείψανα Αγίων, όπως του Αγίου Ιωάννου του Ρώσσου στο Νέο Προκόπιο Ευβοίας, και θαυματουργές ιερές εικόνες, όπως της Παναγίας Σουμελά, μεταδίδοντας «οσμήν ευωδίας πνευματικής» στη μητέρα πατρίδα.
Θυμόμαστε τα γεγονότα χωρίς εκδικητικότητα, χωρίς φανατισμό. Διδάσκουμε την Ιστορία για να μην επαναληφθεί οποιαδήποτε γενοκτονία.
Μιλούμε στα παιδιά μας για τις συνέπειες του Διχασμού και της Διχόνοιας, προσευχόμαστε και εργαζόμαστε για να υπάρχει εθνική ομοψυχία.
Σε αυτήν την επέτειο, επικαλούμαστε τις πρεσβείες των Αγίων της Μικρασίας, από του Αγίου Πολυκάρπου Σμύρνης του 2ου αιώνα μέχρι του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης. Υποκλινόμαστε ευλαβικά στην ιερή μνήμη των πατέρων και των μητέρων μας, που θανατώθηκαν ή εξαναγκάσθηκαν να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας του Ελληνισμού.
Ας είναι αιωνία η μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων φονευθέντων και εκτοπισθέντων, αγνοουμένων και ξεριζωμένων προγόνων μας.
Ας αναπαύει Κύριος ο Θεός και τις ψυχές των στρατιωτών μας, που έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία του 1919–1922.
Συγχρόνως, αναδεικνύουμε και προβάλλουμε την ιστορική μνήμη και την αλήθεια, η οποία ελευθερώνει.
Για να γνωρίζουν οι νεώτερες γενιές ότι επί πολλούς αιώνες η ευρύτερη Μικρά Ασία, από το Αιγαίο έως τον Ευφράτη και από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι τη θάλασσα της Κιλικίας, υπήρξε λίκνο Ελληνικού Πολιτισμού και Ορθόδοξης Χριστιανικής Παραδόσεως.
Μνημονεύουμε ενδεικτικώς τους αρχαίους Ίωνες φιλοσόφους, τις περιοδείες του Αποστόλου Παύλου στη Μικρά Ασία, τις Οικουμενικές Συνόδους, τους Αγίους που έζησαν, δίδαξαν ή και μαρτύρησαν εκεί, τους Καππαδόκες Πατέρες, τις Αυτοκρατορίες της Νίκαιας και της Τραπεζούντας, τα ελληνικά σχολεία του 18ου και 19ου αιώνα στη Σμύρνη και σε άλλες πόλεις.
Συγκλονίζει ασφαλώς η Γενοκτονία του Ελληνισμού της Ανατολής, η οποία άρχισε το 1914 και ολοκληρώθηκε το 1923.
Δεν ήταν μία απάντηση των Τούρκων στην αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στις 2 Μαΐου 1919.
Ήταν μία προσχεδιασμένη από τους Νεοτούρκους γενοκτονία για να εκκαθαρισθεί η περιοχή της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τις Χριστιανικές κοινότητες και κυρίως τους Έλληνες και τους Αρμενίους.
Είναι πραγματικά πολυάριθμοι οι Έλληνες που ξεριζώθηκαν από τα αγιασμένα και πατρογονικά χώματα της καθ’ ημάς Ανατολής. Όμως, ποτέ δεν απελπίσθηκαν.
Ήλπισαν και εργάσθηκαν για μία νέα αρχή και ένα καλύτερο μέλλον με πίστη στον Θεό και τα κατάφεραν.
Αντλούμε διδάγματα από τη Χριστιανική ευλάβεια, την εργατικότητα και τη διάθεση αναγεννήσεως, τις οποίες επέδειξαν οι αδελφοί μας Ορθόδοξοι Έλληνες, οι οποίοι ήλθαν ως πρόσφυγες από όλα τα σημεία της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης.
Τους τιμούμε διότι συνέβαλαν δημιουργικά στη διαμόρφωση της Νεοελληνικής κοινωνίας.
Τους ευχαριστούμε διότι έφεραν μαζί τους λείψανα Αγίων, όπως του Αγίου Ιωάννου του Ρώσσου στο Νέο Προκόπιο Ευβοίας, και θαυματουργές ιερές εικόνες, όπως της Παναγίας Σουμελά, μεταδίδοντας «οσμήν ευωδίας πνευματικής» στη μητέρα πατρίδα.
Θυμόμαστε τα γεγονότα χωρίς εκδικητικότητα, χωρίς φανατισμό. Διδάσκουμε την Ιστορία για να μην επαναληφθεί οποιαδήποτε γενοκτονία.
Μιλούμε στα παιδιά μας για τις συνέπειες του Διχασμού και της Διχόνοιας, προσευχόμαστε και εργαζόμαστε για να υπάρχει εθνική ομοψυχία.
Σε αυτήν την επέτειο, επικαλούμαστε τις πρεσβείες των Αγίων της Μικρασίας, από του Αγίου Πολυκάρπου Σμύρνης του 2ου αιώνα μέχρι του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης. Υποκλινόμαστε ευλαβικά στην ιερή μνήμη των πατέρων και των μητέρων μας, που θανατώθηκαν ή εξαναγκάσθηκαν να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας του Ελληνισμού.
Ας είναι αιωνία η μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων φονευθέντων και εκτοπισθέντων, αγνοουμένων και ξεριζωμένων προγόνων μας.
Ας αναπαύει Κύριος ο Θεός και τις ψυχές των στρατιωτών μας, που έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία του 1919–1922.
Μετά πατρικών ευχών και αγάπης
† Ο Αθηνών ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος
† Ο Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιος
† Ο Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Θεόκλητος
† Ο Κασσανδρείας Νικόδημος
† Ο Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος
† Ο Σιδηροκάστρου Μακάριος
† Ο Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Ιωήλ
† Ο Αργολίδος Νεκτάριος
† Ο Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Τιμόθεος
† Ο Μεγάρων και Σαλαμίνος Κωνσταντίνος
† Ο Κεφαλληνίας Δημήτριος
† Ο Τρίκκης, Γαρδικίου και Πύλης Χρυσόστομος
† Ο Καρπενησίου Γεώργιος
Ο Αρχιγραμματεύς
† Ο Ωρεών Φιλόθεος
Εκ της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος
† Ο Αθηνών ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος
† Ο Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιος
† Ο Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Θεόκλητος
† Ο Κασσανδρείας Νικόδημος
† Ο Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος
† Ο Σιδηροκάστρου Μακάριος
† Ο Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Ιωήλ
† Ο Αργολίδος Νεκτάριος
† Ο Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Τιμόθεος
† Ο Μεγάρων και Σαλαμίνος Κωνσταντίνος
† Ο Κεφαλληνίας Δημήτριος
† Ο Τρίκκης, Γαρδικίου και Πύλης Χρυσόστομος
† Ο Καρπενησίου Γεώργιος
Ο Αρχιγραμματεύς
† Ο Ωρεών Φιλόθεος
Εκ της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος
