ΕΟΡΤΙΟ ΜΗΝΥΜΑ
ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΕΝΤΗ
κ.κ. Σ Ε Ρ Α Φ Ε Ι Μ
ΕΠΙ ΤΗι ΕΟΡΤΗι
ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Σήμερα η Εκκλησία μας παρουσιάζει ενώπιόν μας το μυστήριο της σωτηρίας μας. Ο Άγγελος ευαγγελίζεται την Υπεραγία Θεοτόκο.
Άγγελος με την Υπεραγία Θεοτόκο συνομιλεί και ο Αδάμ τη χαρά αρραβωνίζεται.
«Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην, αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν», λέγει ένα τροπάριο των αίνων που ακούσαμε προηγουμένως.
Το μυστήριο της συλλήψεως της Θεοτόκου διά της χάριτος της Παναγίας Τριάδος μόνο με τη σιγή μπορεί κανείς να το τιμήσει. «Συστέλλομαι, δεσποτικής φιλανθρωπίας πέλαγος μετρείν απαρχόμενος». Συστέλλομαι και τρομάζω, όταν πρόκειται να μετρήσω το πέλαγος της Δεσποτικής φιλανθρωπίας, γράφει ο ιερός Φώτιος.
Ο Ευαγγελισμός είναι η εορτή της χαράς που λύει την κατάρα της Εύας. Ο κόσμος που εγήρασε μέσα στην αμαρτία τινάζει από πάνω του τη φθορά και γίνεται καινούργιος. Σήμερα πανηγυρίζουμε την ένωση του Θεού και των ανθρώπων, την θέωση της ανθρώπινης φύσεως, την αναμόρφωση του κατ’ εικόνα, την ύψωση στους ουρανούς, της σωτηρίας μας το κεφάλαιο. Ο Αρχάγγελος μόνο στην Παναγία λέγει το «Χαίρε Κεχαριτωμένη» και όμως όλος ο κόσμος δι’ αυτής της χαράς τρυγά τους καρπούς. Όλος ο κόσμος τρυγά τους καρπούς της χαράς μέσω της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Και όπως στην παλαιά εποχή η Εύα συμμάχησε με τον διάβολο και από την συνεργασία εκείνη μπήκε μέσα στη ζωή μας η αμαρτία, κατά παρόμοιο τρόπο στον Ευαγγελισμό η Παναγία μας συμμαχεί με τον Θεό και από αυτή τη συμμαχία ήλθε η λύτρωση σε μας τους αμαρτωλούς. Η ρίζα των ανθρώπων πικρά, ο καρπός όμως είναι η Παναγία, πιο γλυκός κι’ από το μέλι. Γι’ αυτό και ο Άγγελος της είπε˚ «ευλογημένη συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου».
Ο θάνατος και η φθορά και η καταδίκη και ο άδης και η υποδούλωση στην εξουσία του διαβόλου ήταν οι χαρακτηριστικές εικόνες του ανθρώπου. Παντού βασίλευε η έχθρα και ο πόλεμος. «Ειρήνη, ειρήνη και που εστιν ειρήνη;», ακούγεται να λέγει ο προφήτης Ιερεμίας. Οι άνθρωποι έκλαιγαν και στέναζαν κάτω από τον βαρύ ζυγό της αμαρτίας και κανείς δεν υπήρχε να τους παρακαλέσει. «Ιδού δάκρυον των συκοφαντουμένων και ουκ έστιν αυτοίς ο παρακαλών» (Εκκλησιαστής). Δεν υπήρχε παράκληση. Ο Θεός που είναι γεμάτος αγάπη, εμφανιζόταν ως παιδαγωγός και τιμωρός, προκειμένου να συγκρατήσει το ανθρώπινο γένος.
Το πρώτο χαρούμενο μήνυμα που ακούστηκε στη γη είναι το μήνυμα του αγγέλου προς την Θεοτόκο. «Χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία ο Κύριος μετά σου». Η πιο εκπληκτική είδηση που ακούστηκε στον κόσμο ήταν ότι ο Θεός θα γίνει άνθρωπος και θα σκηνώσει ανάμεσά μας. «Ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν». Έστησε τη σκηνή του ανάμεσα στους ανθρώπους. Η Παναγία συλλαμβάνει τον Υιό του Θεού.
Ο Άγγελος χαιρετίζει την Παναγία και όλο το ανθρώπινο γένος αρραβωνίζεται τη χαρά και την ελευθερία. Σήμερα γίνονται οι αρραβώνες του Αδάμ με τη χαρά και με τη λύτρωση. Ολόκληρος ο κόσμος γεύεται διά της Θεοτόκου τους καρπούς της χαράς.
Η χαρά που ευαγγελίσθηκε ο άγγελος δεν ήταν κάτι το αφηρημένο. Είναι συγκεκριμένο πρόσωπο. Ο Χριστός είναι η χαρά των ανθρώπων. «Ιδού γαρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τω λαώ». Σας φέρνω μια μεγάλη χαρά που θα είναι για όλο τον κόσμο, είπε ο άγγελος στους βοσκούς. «Ετέχθη υμίν σήμερον Σωτήρ», γεννήθηκε για σας σήμερα Σωτήρας, ο Ιησούς Χριστός˚ η χαρά που λέγεται Ιησούς Χριστός. Η χαρά που λέγεται Ιησούς Χριστός ήλθε στον κόσμο για έναν ορισμένο σκοπό˚ για να λυτρώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία. Ο Κύριος παρομοίασε την βασιλεία των ουρανών με τη χαρά˚ «Είσελθε δούλε αγαθέ και πιστέ εις την χαράν του Κυρίου σου». Όλες τις παραβολές για τη βασιλεία των ουρανών τις βάζει μέσα στο Βασίλειο της χαράς. Χαρά δοκίμασε η χήρα όταν βρήκε τη χαμένη δραχμή, χαρά δοκίμασε ο οικοδεσπότης στους γάμους του υιού του. Ποια ήταν η χαρά αυτή; Ο Ιησούς Χριστός. Η χαρά δεν είναι αφηρημένη έννοια, αλλά συγκεκριμένο πρόσωπο. Είναι ο Υιός του Θεού.
Και πιο συγκεκριμένα με τον ερχομό του Χριστού γκρεμίστηκε το μεσότοιχο του φραγμού που είναι η αμαρτία. Αναμόρφωσε, ανάπλασε, εκαινούργησε το ανθρώπινο γένος.
Ξαναέδωσε την οικεία ευγένεια στην ανθρώπινη φύση. Νίκησε τον κοινό πειρατή του ανθρωπίνου γένους. Σήμερα η καθαρά ευγένεια των ανθρώπων της πρώτης λαμπρότητος ξαναπαίρνει τη λάμψη, θα πεί ο Άγιος Άνδρέας Κρήτης. Είδατε τι μεγάλη χαρά! Και όλα αυτά έχουν αφετηρία τη σημερινή γιορτή της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Μέσα στη Θεία Λειτουργία όλα τα πράγματα βιώνονται ως παρόντα. Θέλω να πω ότι τη χαρά του Ευαγγελισμού πρέπει να την βιώνει κανείς σήμερα.
Και εφ όσον όπως λέγουν οι Πατέρες, η Υπεραγία Θεοτόκος είναι η Εκκλησία και η Εκκλησία είναι η Υπεραγία Θεοτόκος, καταλαβαίνει κανείς ότι μέσα στην Εκκλησία υπάρχει η χαρά που ταυτίζεται με το πρόσωπο του Χριστού.
Η χαρά της Εκκλησίας είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την εξάλειψη των αμαρτιών μας. «Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην» λέγει ο άγγελος σε κάθε μια ψυχή. Όταν μετανοεί ο αμαρτωλός γίνεται χαρά στον ουρανό. Η επίγνωση των αμαρτιών και η αναχώνευση των ανθρώπων μέσα στη χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι η μεγάλη χαρά που νιώθει ο άνθρωπος σήμερα. Η χαρά είναι ο Χριστός που «έστηκε επί την θύραν και κρούει». Όποιος τον ακούσει και του ανοίξει, τότε εισέρχεται μέσα και δειπνεί.
Τις ημέρες μας οι άνθρωποι είναι γεμάτοι από «πένθιμες» διασκεδάσεις αμαρτωλών εκδηλώσεων. Και όμως, είναι τόσο κενοί, ώστε το μήνυμα του αγγέλου, όπως την εποχή εκείνη, έτσι και σήμερα, να είναι επίκαιρο και πολύ μάλιστα.
Σήμερα από τον Χριστό, που είναι η χαρά των ανθρώπων, έχουμε ανάγκη και αυτόν φωνάζει και ευαγγελίζεται η Εκκλησία με μεγάλη τη φωνή, «Ιδού ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην ήτις έσται παντί τω λαώ».
Όταν μας έπλασε ο Τριαδικός Θεός, μας έβαλε στην κορυφή του παραδείσου. Η αμαρτία όμως μας απέσπασε από τη χάρη του Θεού και άρχισε να μας ρίχνει προς τα κάτω˚ προς τα φαράγγια των παθών και τους γκρεμούς της αμαρτίας, μέχρις ότου μας οδήγησε στον άδη. Ο άδης ήταν το τέρμα της φρικτής περιπλανήσεως του ανθρώπου. Αυτός ο Αδάμ που πλάσθηκε σύμφωνα με το πρότυπο της Αγίας Τριάδος, γίνεται τώρα δέσμιος του διαβόλου και κάτοικος του άδου.
Για να λυτρωθούμε χρειάστηκε να σαρκωθεί ο Υιός του Θεού, ο Λόγος ο ζων, το δεύτερο πρόσωπο της μακαρίας Τριάδος. Ενσαρκώθηκε όχι παίρνοντας αγγελική φύση, αλλά την ανθρώπινη. Όπως την άνθρώπινη φύση χρησιμοποίησε ο σατανάς για να πολεμήσει την Θεό, την ίδια ανθρώπινη φύση χρησιμοποιεί ο Χριστός για να πολεμήσει τον σατανά και να καταργήσει τον θάνατο, τη δουλεία, την αμαρτία και την φθορά. Αυτό είχε υπ’ όψιν του ο απόστολος Παύλος λέγοντας: «Ου γαρ δήπου αγγέλων επιλαμβάνεται, αλλά σπέρματος Αβραάμ επιλαμβάνεται». Ο Χριστός δεν έγινε άγγελος για να μας ελευθερώσει, αλλά άνθρωπος. Έγινε απόγονος του Αβραάμ.
Γιατί όμως έγινε απόγονος του Αβραάμ, δηλαδή άνθρωπος;
Όταν κανείς ερευνήσει προσεκτικά τη Γραφή, αλλά και πληροφορηθεί από τη χάρη του Θεού με το μυστήριο της πίστης, μένει έκπληκτος από την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Σιναίτης έλεγε, «εάν δεν γνωρίσουμε πως μας έπλασε ο Θεός, ποτέ δεν θα καταλάβουμε πως μας κατάντησε η αμαρτία». Ας αναφέρουμε επιγραμματικά μόνο μερικά σημάδια, για να δούμε τη λαμπρότητα του ανθρώπου.
Ολόκληρος ο αισθητός και ο νοητός κόσμος δημιουργήθηκε για τον Αδάμ. Και αυτός ακόμη ο παράδεισος κτίστηκε προ καταβολής κόσμου για τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Και ενώ όλα τα όντα πάνω στη γη είναι πλασμένα με την ύλη και ανήκουν στον αισθητό κόσμο, ο άνθρωπος μόνο το σώμα του έχει από τον κόσμο αυτό. Είναι συγγενής με τον κόσμο αυτό ως προς το σώμα. Η ψυχή του έχει συγγένεια με τον Θεό. Του ενεφύσησε ο Θεός μέσα του πνοή ζώσα, την ενέργεια της χάριτός του, ώστε να υπερέχει όλων, να εποπτεύει σε όλα, να επιστατεί και να βασιλεύει σε όλα, να γνωρίζει τον Θεό, και αφού γνωρίζει τον Θεό, έρχεται σε επικοινωνία μαζί του. Και όχι μόνο έρχεται σε επικοινωνία, αλλά μπορεί να ενωθεί με τον Θεό σε μία υπόσταση.
Και σήμερα, γιορτή του Ευαγγελισμού, αυτό γιορτάζουμε, την ένωση του Θεού και ανθρώπου σε ένα πρόσωπο. Σήμερα ο Υιός του Θεού γίνεται άνθρωπος και όλοι οι άνθρωποι στο πρόσωπό του γίνονται Υιοί του Θεού και αδελφοί του Χριστού.
Ας δούμε ένα παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος. Όπως ακριβώς από μια φωτιά μπορεί κανείς να ανάψει πολλά λυχνάρια και λαμπάδες, όλα δε τα λυχνάρια και οι λαμπάδες έχουν την ιδία φωτιά, τι ίδιο συμβαίνει και με τους χριστιανούς. Οι χριστιανοί «από μιάς φύσεως ανάπτουσι και φαίνουσι». Από το ίδιο πυρ παίρνουν φωτιά και φωτίζονται, από τον Υιό του Θεού, από τον ενσαρκωθέντα Θεό.
Λέγει ο απόστολος Παύλος, «Μικρά ζύμη όλον το φύραμα ζυμοί». Εάν έχει κανείς λίγο ζυμάρι, μπορεί να ζυμώσει ολόκληρο το αλέυρι. Και ο Χριστός έγινε ζύμη, δηλαδή ανθρωπος, για να αναπλάσει μέσα στο πρόσωπό του όλο το φύραμα του ανθρωπίνου γένους.
Ο Χριστός και οι άνθρωποι έχουν τον ίδιο Πατέρα, «ο δε αγιάζων και οι αγιαζόμενοι εξ ενός πάντες». Έγινε αδελφός όλων των ανθρώπων˚ «ουκ επαισχύνεται αδελφούς αυτούς καλείν».
Είχε όλα τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Έτρωγε, έπινε με τους δούλους, συνανεστρέφετο, υπέμεινε τον πόνο, στεναχωρέθηκε, δάκρυσε, δέχθηκε την πικρία όλου του κόσμου, υπέστη τον πιο φρικτό θάνατο, τον θάνατο του Σταυρού. «Όθεν ώφειλε κατά πάντα τοις αδελφοίς ομοιωθήναι», έμοιασε σε όλα με τους αδελφούς του, μας λέγει ο απόστολος Παύλος (Εβ. 2,17).
Εάν ο Χριστός έπαιρνε τη φύση των αγγέλων και όχι των ανθρώπων, εάν δηλαδή γινόταν άγγελος και όχι άνθρωπος, θα ήταν ανώτερος του θανάτου. Οι άγγελοι δεν πεθαίνουν ποτέ. Ο Χριστός ενσαρκώνεται για να λυτρωθεί με το αίμα του το ανθρώπινο γένος. «Ο θάνατός σου Κύριε αθανασίας γέγονε πρόξενος». Ο θάνατος του Χριστού, έγινε πρόξενος και αιτία να γίνουν οι άνθρωποι αθάνατοι.
Η ενσάρκωση του Χριστού μοιάζει με μια πηγή, από την οποία ξεπήδησαν όλα τα αγαθά του ανθρώπου. Ενσαρκώθηκε, για να γεννηθεί, για να Βαπτισθεί, για να σταυρωθεί, για να αναστηθεί, για να σταυρωθεί, για να αναστηθεί, για να στείλει το Πανάγιο Πνεύμα . «Όπου δε το Πνεύμα του Κυρίου εκεί ελευθερία» (Β΄ Κορινθ. 3,17). Όποιος είναι μέτοχος της χάριτος του Θεού, είναι και ελεύθερος από την αμαρτία.
Αυτό το εκφράζει πολύ ωραία ο ιερός Φώτιος: «Άγγελος τη Παρθένω συλλαλεί και ο Αδάμ την ελευθερίαν αρραβωνίζεται». Ο άγγελος μιλάει με την Παναγία και της λέγει ότι θα γεννήσει τον Υιόν του Θεού, και ο Αδάμ αρραβωνίζεται την ελευθερία. Αργότερα με το αίμα του Χριστού θα καταργηθεί ο θάνατος, θα διαλυθεί το κράτος της αμαρτίας, θα νικηθεί ο σατανάς.
Αυτό που έγινε την ημέρα του Ευαγγελισμού στην Υπεραγία Θεοτόκο έχει μεγάλη σημασία για τη σωτηρία μας. Μέσα στην γαστέρα της Υπεραγίας Θεοτόκου ο Θεός ενυμφεύθη την ανθρώπινη φύση, ή όπως λέγει κάποιος εκ των Πατέρων, ο Χριστός ενυμφεύθη την ορθόδοξη Εκκλησία, «ην περιεποιήσατο τω τιμίω αυτού αίματι». Ο Χριστός δεν ήλθε για λίγους ανθρώπους, ούτε για ένα μέρος από τους κατοίκους της γης˚ ήλθε και έσωσε ολόκληρη την ανθρώπινη φύση.
Το μήνυμα του Ευαγγελισμού πρέπει να το δεχθούμε στην ψυχή μας μέσα στην Εκκλησία. Κανείς δεν μπορεί να γίνει αδελφός του Χριστού έξω από την Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι η Υπεραγία Θεοτόκος, που διαρκώς έχει μέσα της τον Υιό του Θεού, αυτόν που μπορεί να αναπλάσει τον καθένα μας. Δεν μπορεί να λέει κανείς πως αγαπάει τον Χριστό, ότι δέχεται το μήνυμά του, ενώ συγχρόνως πετροβολά και μισεί την Εκκλησία του Χριστού.
Η Εκκλησία μας δείχνει και τον τρόπο με τον οποίο κανείς ενσαρκώνει τον Χριστό μέσα του. Μας δείνχει το θειότατο Μυστήριο της Ευχαριστίας. Μέσα στην Υπεραγία Θεοτόκο ενώθηκε ο Θεός και ο άνθρωπος, αλλά και μέσα στο μυστήριο της Ευχαριστίας ενώνεται ο άνθρωπος και η χάρη του Θεού σε ένα πρόσωπο. Τότε ο άνθρωπος έχει μέσα του σώμα Χριστού, νού Χριστού, θέληση Χριστού, αίμα Χριστού και τη Χάρη του Χριστού.
Και εάν από το χαρμόσυνο μήνυμα του Ευαγγελισμού χάρηκε όλη η γη, από τη μετάνοια του αμαρτωλού και από την ένωσή του με τον Θεό χαίρεται όλος ο ουρανός. «Χαρά γίνεται εν τω ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι».
Η Εκκλησία δεν είναι κοινωνικό σύστημα, αλλά το Σώμα του Χριστού. Και όποιος μετέχει των μυστηρίων του Χριστού μέσα στην Εκκλησία γίνεται κι αυτός ένα πρόσωπο με τον Χριστό.
Ευαγγελίζεται η Εκκλησία τον Χριστό. Το πρόβλημα είναι ποιος ακούει τη φωνή της Εκκλησίας;
Εάν λοιπόν είναι εξαιρετικά δύσκολο η γη να μετρηθεί με την παλάμη του ανθρώπου, και με το μέτρο να υπολογίσει κανείς το μήκος της θάλασσας. Εάν είναι δύσκολο με τον πήχυ να βρείς τα μέτρα του ουρανού και των αστεριών το πλήθος. Εάν αδυνατούμε να μετρήσουμε τις σταγόνες της βροχής και τον όγκο του ανέμου και της άμμου της θαλάσσης, άλλο τόσο δύσκολο και απείρως δυσκολότερο είναι να περιγράψει κανείς το μυστήριο του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Πως ο Υιός του Θεού ενσαρκώθηκε μέσα στον άνθρωπο. Υπάρχει όμως ένας τρόπος: όταν ενωθούμε με τον Θεό στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.
Χρόνια πολλά και για την Εθνική μας Παλιγγενεσία!
Μετ’ ευχών Πατρικών
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
+ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
