Όταν ο Ιούλιος Καίσαρας, το 46 π.Χ. κυριαρχούσε στη Ρώμη, το έτος χωριζόταν σε 12 μήνες, αλλά η διάρκεια του καθένα απ΄ αυτούς δεν ήταν σταθερή. Αυτό συνέβαινε γιατί τη διάρκειά τους την κανόνιζαν οι ιερείς και οι συγκλητικοί, ανάλογα με την κατάσταση που ήταν κάθε φορά τα πολιτικά τους συμφέροντα. Ο Καίσαρας κάλεσε τον Αλεξανδρινό αστρονόμο Σωσιγένη κι αυτός πρότεινε να υιοθετηθεί το ημερολόγιο του Πτολεμαίου, πράγμα που έγινε. Αυτό είχε 365 μέρες ανά έτος και κάθε τέταρτο έτος είχε 366 μέρες. Το ζήτημα φάνηκε να λύνεται, αλλά συνεχίστηκε και μετά τον Καίσαρα. Το απλό θα ήταν να μοιραστούν οι 365 μέρες στους 12 μήνες κι ο καθένας να έχει από 30 ή 31 μέρες. Όταν όμως άρχισαν να μοιράζονται στους μήνες, που ήταν αφιερωμένοι στους θεούς, ξεκίνησαν με τον Μάρτιο και του έδωσαν 31 μέρες και στον επόμενο, τον Απρίλιο 30 μέρες. Συνέχισαν εναλλάξ (Μάιος 31, Ιούνιος 30, Ιούλιος 31) αλλά όταν έφθασαν στον Αύγουστο, που ήταν αφιερωμένος στον αυτοκράτορα, θεωρήθηκε σωστό να έχει κι αυτός 31 μέρες. Η κατανομή των ημερών συνεχίστηκε (Σεπτέμβριος 30, Οκτώβριος 31, Νοέμβριος 30, Δεκέμβριος 31) μέχρι που έφθασε στον Ιανουάριο, που ήταν αφιερωμένος στον Ιανό.
Δεν μπορούσαν παρά του παραχωρήσουν 31 μέρες. Έτσι, για τον Φεβρουάριο έμειναν οι υπόλοιπες 28 μέρες. Αυτό όμως δεν κακοφάνηκε σε κανέναν, μια κι ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στους νεκρούς και οι Ρωμαίοι έπρεπε να κάνουν εξαγνισμούς και καθαρισμούς για τον εαυτό τους. Αυτό άλλωστε σημαίνει και τ΄ όνομά του.
Το όνομα αυτό λοιπόν, το πήρε από τη λατινική λέξη februare, που σημαίνει εξαγνίζω, καθαρίζω.
Και οι Ρωμαίοι τόσο πολύ επιθυμούσαν να τελειώσει ο μήνας αυτός, ώστε,
για να μην έχουν την αίσθηση ότι έχει περισσότερες από 28 μέρες, κάθε
τέσσερα χρόνια που είχε 29 μέρες, δεν την πρόσθεταν στο τέλος, αλλά
μετρούσαν δυο φορές την έκτη μέρα του μήνα (bi sextus). Έτσι τα έτη
αυτά (κατά τα οποία ο Φεβρουάριος έχει 29 μέρες) ονομάστηκαν δίσεκτα. Ο λαός τα θεωρεί γρουσούζικα, και τώρα γνωρίζετε γιατί, αν σκεφθείτε πού ήταν αφιερωμένος ο μήνας. Ο λαός μας τον λέει και Φλεβάρη, ένα όνομα που πιθανόν προέρχεται από τις φλέβες, δηλ. από τα πολλά νερά που δημιουργούνται στις πηγές, εξαιτίας των πολλών βροχών. Οι Πόντιοι τον αναφέρουν και ως Κούντουρον, δηλαδή με κοντή ουρά.
Ο Φεβρουάριος αντιστοιχεί περίπου στους μήνες Γαμηλιώνα και Ανθεστηριώνα του αθηναϊκού ημερολογίου. Αυτόν τον μήνα συνήθως αρχίζει το Τριώδιο και κάποιες χρονιές, όταν το Πάσχα πέφτει πριν από τις 17 Απριλίου, αρχίζει και η Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Το δεύτερο μισό του μήνα συνήθως ο καιρός βελτιώνεται κι ανεβαίνει η θερμοκρασία. Αυτό «ξεγελάει» την αμυγδαλιά, που ανθίζει με άσπρα ή ροζ λουλούδια. Είναι ο προάγγελος της άνοιξης, που θεωρητικά δεν απέχει πολύ, αλλά δεν έρχεται αν δεν προχωρήσει για τα καλά ο Μάρτης. Αυτή την εποχή γίνονται και τα κλαδέματα και τα φυτέματα των νέων δέντρων. Αυτό δείχνει και η μαρμάρινη αναπαράσταση στην εικόνα: ο Φεβρουάριος παριστάνεται ως νεαρός άνδρας που σκάβει με φτυάρι τη γη γύρω από ένα δέντρο.
Υπάρχουν και παροιμίες αλλά και γνωμικά για τον Φεβρουάριο:
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
Παπαντή καλοβρεγμένη, η κοφίνα γεμισμένη. (Αν βρέχει στην αρχή του μήνα – της Υπαπαντής – θα υπάρχει ευφορία)
Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στον χορό.
Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.
Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες κλείνει. (δηλ. είναι βροχερός μήνας και κάνει κρύο).
Εκτός από τη μεγάλη δεσποτική γιορτή της Υπαπαντής του Κυρίου (2 Φεβρουαρίου), 40 μέρες μετά τα Χριστούγεννα, η Εκκλησία μας τιμά και αγίους, κυρίως μάρτυρες, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για τον Χριστό τον μήνα αυτόν, πριν από πολλά χρόνια. Οι πιο γνωστοί από τους αγίους αυτούς και η ημέρα κατά την οποία τιμούμε τη μνήμη τους φαίνονται στην παραπάνω εικόνα.
