Δρ Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας, Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας
Στην εικόνα του Αγίου Δημητρίου, του «καβαλλάρη» και στα νώτά του, είναι έφιππος σε μικρό σχήμα ένας ρασοφόρος. Είναι ο Επίσκοπος Γαβριήλ του Δαμαλά, που τον έπιασαν αιχμάλωτο ενώ ψάρευε οι πειρατές το 1603 και τον πούλησαν στο Αλγέρι, σε ένα μεγαλοκτηματία μπέη, που τον πήρε δούλο στην υπηρεσία του.
Ο Δεσπότης του Δαμαλά κάποια ημέρα πήγε για ψάρεμα με το καλαμίδι του. Στην ακτή που βρισκόταν έπιανε μόνο μικρά ψαράκια. Απομακρυνόμενος από αυτήν για πιάσει μεγαλύτερα έπεσε στα δίχτια των αλγερινών πειρατών, που τον έπιασαν αιχμάλωτο. Στην Αλγερία τον πούλησαν ως σκλάβο σε έναν μεγαλοκτηματία, ο οποίος τον έβαζε στις πιο σκληρές εργασίες, να σκάβει, να οργώνει, να μεταφέρει ασήκωτα αντικείμενα, ξύλα, πέτρες, σίδερα. Ούτε να βράδυα τον άφηνε να ξςκουρασθεί. Τον έβαζε να αλέθει καλαμπόκι στον χειρόμυλο. Βλέποντας η κακούργα γυναίκα του νάέχει το ένα χέρι ελεύθερο από τον χειρόμυλο του έδινε με το άλλο να λικνίζει το μωρό του. Εκείνος απογοητεύμενος αυτομεμφόταν με άκρα ταπείνωση και έλεγε:- Αχ Επίσκοπε του Δαμαλά. Δεν είχες ούτε νού ούτε μυαλά. Τα μικρά δεν ήθελες, τα μεγάλα γύρευες. Τώρα γύριζε χειρόμυλο, κούνα και τον διάβολο.
Άκουσε τα λόγια αυτά η δόλια αυτή γυναίκα είπε στον σύζυγό της, ότι ο δούλος είπε το παιδί τους διάβολο, ενώ εκείνος έτσι ονόμασε το μαρτύριο του χειρόμυλου. Αποτέλεσμα ήταν να τον λιντσάρουν και να τον φυλακίσουν. Στην φυλακή ο Επίσκοπος σιδηροδέσμιος έκλαιε την τύχη του και παρακαλούσε θερμά τον Χριστό μας και τους Αγίους μας να του συμπαρασταθούν και να τον ελευθερώσουν. Ιδιαίτερα παρακαλούσε τον μυροβλύτη πολιούχο της Θεσσαλονίκης Άγιο Δημήτριο, ο οποίος βρέθηκε λυτρωτής του. Την παραμονή της γιορτής του τον είδε στον ύπνο του έφιππο στο καφεκόκκινο άλογό του να σπεύδει στην φυλακή του και να του λέει:
-Σήκω, καβαλλίψευσε πίσω μου, να φύγουμε:
-Μα, είμαι δεμένος, είπε.
-Όχι, είσαι ελεύθερος, ανταπάντησε.
Κάνει να σηκωθεί και νοιώθει απελευθερωμένος από τα δεσμά. Όταν ξύπνησε το πρωΐ, βρέθηκε ελεύθερος στην Θεσσαλονίκη, στον Ναό του Αγίου, όπου οι επίτροποι παραξενεμένοι ρώτησαν και έμαθαν το θαυμαστό γεγονός. Ο Επίσκοπος Γαβριήλ δόξασε τον Θεό και τον Άγιο Δημήτριο και μπήκε σε ένα καράβι, για να πάει στον Πόρο και από εκεί στον Δαμαλά, στο ποίμνιό του, όπου τίμησε ιδιαιτέρως τον ελευθερωτή του Άγιο Δημήτριο. Από τότε στα εικονίσματά του ζωγράφιζαν πίσω από τον έφιππο Άγιο Δημήτριο και τον ρασοφορεμένο Δεσπότη.
Ο σχετικός παρακλητικός κανόνας για τον Άγιο Δημήτριο βρίσκεται εδώ.
