[Όπως αναφέρει ο Κωνσταντίνος Θ. Χιούτης]:
Η αποστολή του κειμηλίου των Τιμίων Δώρων στη Θάσο κατά τη δεκαετία του
1810 αποτελεί την πρώτη γνωστή μετακίνηση του κειμηλίου εκτός της
αθωνικής χερσονήσου.
Την προκάλεσε μια λοιμική νόσος, πιθανόν
πανώλη, η οποία ενέσκηψε στο χωριό Σωτήρος και ανάγκασε την τοπική
κοινωνία να στραφεί προς το Άγιον Όρος έχοντας την πίστη ότι μπορούσε να
διευκολύνει την κάθαρση της τραγωδίας.
[…]
Τα παλιά χρόνια το Σωτήρος είχε δεκατρείς οικογένειες, αλλά όταν πήγαινε
να δημιουργηθεί η δέκατη τέταρτη, χαλούσε. Αποφάσισαν τότε οι κάτοικοι
να πάνε στο Άγιον Όρος, για να ζητήσουν από κάποιο μοναστήρι κάτι, που
θα προστάτευε τον τόπο.
Δεν είχαν κατά νου κάποιο συγκεκριμένο μοναστήρι και γι’ αυτό είπαν να αφήσουν το καΐκι μόνο του, για να τους οδηγήσει αυτό.
Το καΐκι τούς οδήγησε στην περιοχή της μονής Αγίου Παύλου.
Εκεί συνάντησαν τον ηγούμενο και του ανέφεραν το πρόβλημα του χωριού.
Από το μοναστήρι δέχθηκαν να τους βοηθήσουν με το κειμήλιο των Τιμίων Δώρων, με την προϋπόθεση το χωριό να διαθέσει ασφαλή χώρο, για τη φύλαξη του ιερού κειμηλίου και τη διαμονή του συνοδού μοναχού. Οι κάτοικοι δέχθηκαν να παραχωρήσουν τόπο και αφιέρωσαν στο μοναστήρι ελαιόδεντρα.
Ο τερματισμός του θανατικού ταυτίστηκε με την παρουσία των Τιμίων Δώρων στο Σωτήρος, των οποίων η αγιαστική δύναμη προκάλεσε αίσθημα ασφάλειας στην τοπική κοινωνία.
Στη βάση της εξέλιξης αυτής αποφασίστηκε να παραμείνει το αγιορειτικό κειμήλιο στο Σωτήρος για άδηλη χρονική περίοδο, ενώ ταυτόχρονη θα πρέπει να θεωρείται η ίδρυση ενός αγιοπαυλίτικου μετοχίου, του οποίου ο αρχικός πυρήνας αποτελείτο από περίπου 500 ελαιόδεντρα, ένα οικόπεδο και μια οικία, ύστερα από τις αφιερώσεις των κατοίκων.
Σχετικές πληροφορίες προσφέρει και το ακόλουθο παράθεμα από τον κώδικα Καθολικόν της Μονής Αγίου Παύλου:
“Τότε συγχρόνως επί τη ανακαινίσει της Μονής ήρχισαν οι Θάσιοι ν’
αφιερώνουν ελαιόδενδρα, οι κάτοικοι του χωρίου ‘Σωτήρος’, ικανά
αγοράσαντος και του Ανθίμου, και ούτω εσχηματίσθη το μετόχιον της μονής
το ονομαζόμενον του ‘Σωτήρος’, ως ευρισκόμενον εντός της περιοχής του
ομωνύμου χωρίου.
Από της εποχής εκείνης ήρχισε και το χωρίον Σωτήρος να αυξάνη, διότι πριν περισσότεραι των δέκα οικογενειών δεν ηδύναντο να γίνουν περισσότεραι, μόλις όμως έγινε το μετόχιον, η μονή μετέφερε εκεί εν κυτίον των Τιμίων Δώρων των Μάγων και έκτοτε ήρχισε το ειρημένον χωρίον να λαμβάνη ζωήν και υγείαν, ως ομολογούν οι ίδιοι οι κάτοικοι του χωρίου αυτού.
Απόσπασμα από την εισήγηση του Κωνσταντίνου Θ. Χιούτη, “Η ανάκληση ενός αγιορειτικού κειμηλίου από τη Θάσο ως επακόλουθο των μετοχιακών απαλλοτριώσεων του 1927”, όπως δημοσιεύεται στην περιοδική έκδοση της Εταιρίας Θασιακών Μελετών και της Θασιακής Ένωσης Καβάλας, “Θασιακά”, τόμος 16ος, 2011-2014, έκδοση δήμου Θάσου, Καβάλα 2014.
