Με τη Βάπτιση ο άνθρωπος καθαρίζεται και ελευθερώνεται από την εξουσία του διαβόλου. Είναι λαμπρός, πεντακάθαρος. Ωστόσο, όσο ζει ο άνθρωπος δέχεται τις επιθέσεις του πονηρού και συχνά η αδυναμία της ανθρώπινης φύσης τον οδηγεί σε αμαρτίες, δηλαδή αστοχίες και σφάλματα. Η κάθε αμαρτία είναι ένα τραύμα, μια πληγή της ψυχής. Ο Χριστός, που γνωρίζει καλύτερα από κάθε γιατρό την ανθρώπινη ψυχή και ενδιαφέρεται γι’ αυτήν και την αγαπά και θέλει να την θεραπεύσει, σύστησε για μας το Μυστήριο της Μετάνοιας και Εξομολόγησης.
“Ἄν τινων ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς. Ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται”, είπε στους Αποστόλους Του και τους έδωσε έτσι την εξουσία να συγχωρούν τις αμαρτίες των πιστών.
Στο μυστήριο αυτό απαραίτητη είναι για τον πιστό η συναίσθηση της αμαρτίας του και η μετάνοιά του, δηλαδή η λύπη του, η συντριβή του γι’ αυτό το άστοχο που διέπραξε και η σταθερή του απόφαση να μην το ξανακάνει, αλλά να αλλάξει τρόπο ζωής. Ο πιστός εξομολογείται την αμαρτία του, δηλαδή την ομολογεί προφορικά μπροστά στον πνευματικό (ιερέα που έχει λάβει ειδική ευλογία-άδεια να τελεί αυτό το μυστήριο). Εκείνος επικαλείται τη φώτιση του Θεού, για να συμβουλεύσει τον πιστό και να τον βοηθήσει να αγωνιστεί εναντίον του πονηρού. Τέλος του διαβάζει μια ειδική ευχή, τη συγχωρητική, με την οποία παρακαλεί το Θεό να συγχωρέσει όλα τα σφάλματα του εξομολογούμενου πιστού ώστε, ειρηνικός, γαλήνιος και ενισχυμένος από τον Θεό, να συνεχίσει πιο προσεχτικά τη ζωή του.
