ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 2023
ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΦΑΛΗΡΟΥ, ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ
& ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΕΝΤΗ
Σ Ε Ρ Α Φ Ε Ι Μ
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΚΛΗΡΟΝ
ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΛΟΧΡΙΣΤΟΝ ΠΛΗΡΩΜΑ
ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΥΤΟΥ
Τέκνα μου αγαπητά και πεφιλημένα,
Τα Χριστούγεννα γιορτάζουμε την ιστορική γέννηση του Θεανθρώπου. Σύμφωνα με την θεολογία της Εκκλησίας μας, ο Θεός έγινε και άνθρωπος, για να γίνει ο άνθρωπος -χαρισματικά- θεός.
Και πως γίνεται -χαρισματικά- ο άνθρωπος θεός, διά της Εκκλησίας;
Υπάρχει μια ιδιόμορφη και παράδοξη αντιστοιχία ανάμεσα στην ιστορική γέννηση του Χριστού και στην χαρισματική γέννηση του Χριστού στον άνθρωπο της Εκκλησίας.
Όπως, δηλαδή, ο Χριστός γεννήθηκε πραγματικά «εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου», έτσι γεννιέται πάλι και επανειλημμένως ο Χριστός, μυστηριακά και χαρισματικά, «εκ Πνεύματος Αγίου» -κατά το Άγιο Βάπτισμα- στην καρδιά του κάθε βαπτιζομένου ανθρώπου. Και η χαρισματική αυτή γέννηση πραγματοποιείται, αφού προηγουμένως ο Χριστός καθαρίσει τον βαπτιζόμενο ψυχοσωματικά -σε απόλυτο βαθμό- από τις συνέπειες της προγονικής αμαρτίας και αφού τον απελευθερώσει από την κατοχή του διαβόλου. Αφού τον εξυγιάνει πλήρως και τον αγιάσει και διά του Αγίου Χρίσματός Του τον καταστήσει πολίτη της Βασιλείας Του.
Με άλλα λόγια, κατά το Βάπτισμά μας γίνεται η χαρισματική χριστοποίηση και η χαρισματική υιοθεσία μας. Ενδυόμαστε τότε- χαρισματικώς- τον Χριστό με την θεότητά Του, όπως και Εκείνος, αντίστοιχα, ενδύθηκε πραγματικώς και πλήρως την ανθρώπινη φύση μας. Γι’ αυτό, άλλωστε, κατά την Βάπτιση μας, ψάλλεται η ρήση του Αποστόλου Παύλου: « Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε». Έτσι, η εν Χριστώ χαρισματική γέννησή μας στο Βάπτισμά ισοδυναμεί με την εν Αγίω Πνεύματι χαρισματική γέννηση του Χριστού στην καρδιά μας.
Στο εξής, η καρδιά του κάθε πιστού γίνεται -χαρισματικώς- «θεοτόκος» και όλη η ψυχοσωματική ύπαρξη του γίνεται και ο κοινός «θεοβάδιστος» χώρος των τέκνων του Θεού, κατά την υπόσχεση του Θεού, «ενοικήσω εν αυτοίς και εμπεριπατήσω» (Β΄ Κορ. 6, 16). Γι’ αυτό και το σημαντικότερο μυστήριο για το νέο είναι μας στον κόσμο είναι το Βάπτισμά, ενώ πρακτικώς το πιο επωφελές είναι η διατήρηση της χαρισματικής γέννησης του Χριστού μέσα μας. Ο πιστός βιώνει την χαρισματική σύλληψη, κυοφορία και γέννηση του Χριστού μέσα του «εν πάση αισθήσει», κατά τον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο, όπως μια γυναίκα βιώνει ψυχοσωματικά την σύλληψη, κυοφορία και γέννηση του παιδιού της.
Όταν όμως ο πιστός αμαρτάνει, απενεργοποιείται η ζωντανή, χαρισματική παρουσία του Χριστού μέσα του, και τότε – σε πρακτικό επίπεδο – ο πιστός δεν διαφέρει από έναν αβάπτιστο άνθρωπο.
Παρά ταύτα, ο βαπτισμένος άνθρωπος μπορεί να επιστρέψει και πάλι στον Χριστό, την χαρισματική γέννησή Του μέσα του. Μάλιστα, ο Χριστός γεννιέται στον πιστό –χαρισματικώς- κάθε φορά, που μέσα στον πιστό αυτόν ενεργοποιείται η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, η οποία απενεργοποιήθηκε, εξαιτίας των αμαρτιών του.
Στην διαδικασία αυτή της κατ’ επανάληψη χαρισματικής γέννησης, την αποφασιστική αρχή την κάνει η βαθειά και ειλικρινής μετάνοια του πιστού, με την συνεπαγόμενη ταπείνωσή του.
Και όταν -ενδεχομένως- ο πιστός απενεργοποιεί «εβδομηκοντάκις επτά» (Μτθ. 18, 22) φορές την ημέρα τον χαρισματικά εντός του γεννημένο Χριστό, λόγω των κατ’ επανάληψη αμαρτιών του, του είναι εξίσου δυνατόν «εβδομηκοντάκις επτά» φορές την ημέρα να επανενεργοποιεί μέσα του τον Χριστό, με την μετάνοιά του.
Κατά συνέπεια, αν ο πιστός δεν ζει την καθημερινή γέννηση – ενεργοποίηση του Χριστού στην καρδιά του, δεν πρόκειται να την βιώσει μηχανιστικά στον εκκλησιασμό του στον Ναό, κατά την εορταστική – λειτουργική ανάμνησή της ιστορικής ημερολογιακής γεννήσεως του Θεανθρώπου. Το ίδιο ισχύει, βέβαια, για όλα τα σωτηριώδη γεγονότα της ζωής του Χριστού, αφού, κατά την Αγιοπνευματική Παράδοση της Εκκλησίας, «ο γέγονε, δι’ ημάς γέγονεν ο Κύριος» (Αγ.Γρηγορίου Παλαμά, Ομιλ. 21, PG 151, 277 ΑΒ)
Έλεγε εμφατικά ο Άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης: «Εγώ γεύτηκα την ζωντανή παρουσία του Χριστού πρώτα στο Κελλί μου, μέσα στην καρδιά μου, και μετά έζησα -την ίδια την παρουσία Του- στην Θεία Ευχαριστία». Μετά από χρόνια κατάλαβα την πνευματική προεργασία του. Αυτοεπίσκεψη – θέα της αμαρτωλότητός του – μετάνοια – θεραπεία – αγαπητική τήρηση των εντολών.
Το ιστορικό γεγονός της γεννήσεως του Χριστού θα πρέπει, λοιπόν, να καταστεί χαρισματικό γεγονός της προσωπικής μας ζωής, κατά βιωματικό τρόπο.
Άλλωστε, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, όταν η Εκκλησία εορτάζει όλα τα σωτηριώδη γεγονότα της ζωής του Χριστού, προσδίδει σ’ αυτά παροντικό χαρακτήρα. «Σήμερον γεννάται… σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» κ.λπ.
Εφόσον είμαστε μέλη του μυστηριακού σώματος του Χριστού, τα γεγονότα της Κεφαλής αυτού του σώματος, είναι λειτουργικά γεγονότα του κάθε ζωντανού μέλους Του.
Κριτήριο επομένως ότι είμαστε ζωντανά μέλη του σώματός Του είναι η «εν πάση αισθήσει» βίωση των προσωπικών γεγονότων της Κεφαλής αυτού του σώματος.
Η γνώση της ζωής του Χριστού είναι, ουσιαστικά, υπόθεση βιωματική. Ο Ίδιος ο Χριστός μας διαβεβαίωνε ότι η γνώση της ζωής Του παρέχεται από Αυτόν βιωματικά. «Μάθετε απ’ εμού ότι πράός ειμι και ταπεινός τη καρδία» (Μτθ. 11,29) μας είπε. Ο Χριστός είναι -όχι μόνον- η Υποστατική Οδός για την προσαγωγή μας στον Θεό Πατέρα, αλλά ο Ίδιος γίνεται και η υπαρξιακή Οδός για την αποκάλυψη της Τριαδικής ζωής Του στο μυστηριακό σώμα, στο Οποίο είμαστε οργανικά ενταγμένα μέλη διά του Βαπτίσματός μας.
Με την μυστηριακή ένταξή μας στο Σώμα του Θεανθρώπου Χριστού -κεκαθαρμένοι και εξαγιασμένοι- λάβαμε διά του Αγίου Χρίσματος Του και της Προσωπικής μας Πεντηκοστής ενεργό Το Άγιο Πνεύμα, ενώ με την Θεία Ευχαριστία, στη συνέχεια, τραφήκαμε με την όντως Τριαδική ζωή Του, χαρισματικώς.
Χρονικά, από τότε μπορούμε να ζούμε την ζωή του Χριστού ως δική μας ζωή, στο μέτρο της ελεύθερης προαιρέσεώς μας. Τότε, γνωρίζουμε -βιωματικώς -τον Χριστό ως Υποστατική Αλήθεια, Οδό και Ζωή της Τριαδικής και άκτιστης Αγάπης. Τότε, γνωρίζουμε βιωματικώς και όχι απλώς διανοητικώς, αποσπασματικώς και στιγμιαίως τα γεγονότα της ζωής Του. Τότε, άλλωστε, βιώνουμε την αποστολή – φανέρωση του Αγίου Πνεύματος και σε μας, ως Πνεύματος της Αληθείας, που μας οδηγεί «εις πάσαν την Αλήθειαν» (Ιω. 16, 13), και στο μέτρο της καθαρότητάς μας μας «αναγγέλλει τα εσόμενα», κατά την αψευδή υπόσχεσή Του.
Αλλά, ενώ αυτή είναι η νέα εν Χριστώ ύπαρξή μας και η συνεπαγόμενη ζωή μας, εμείς ως πιστοί, συνήθως, διαψεύδουμε στην πράξη την παραπάνω αλήθεια, ή ακόμα δεν την βιώνουμε ίσως ποτέ εμπειρικά. Που οφείλεται το θλιβερό αυτό γεγονός;
Δυστυχώς, η ιστορία σχεδόν όλων μας είναι περίπου ίδια. Αμέσως μετά την αποχώρησή από την χαρισματική οικείωση της ζωής του Χριστού, μέσω των σωτηριωδών μυστηρίων του Αγίου Βαπτίσματός, του Αγίου Χρίσματος και της Θείας Ευχαριστίας, απενεργοποιήσαμε την νέα ζωή μας με την αγαπητική οικείωση των νοητών «βαρών» του βιολογικού, του κοινωνικού και πολιτισμικού περιβάλλοντός μας. Αποστατήσαμε από την όντως ζωή και οικειωθήκαμε πάλι τον παλαιό άνθρωπο, με τα νεκροφόρα πάθη και τις πολυποίκιλες ρυπογόνες επιθυμίες του κόσμου της σαρκός, που αντιστρατεύονται την ζωή του Χριστού και εισάγουν πάλι τον πονηρό, ως κυρίαρχο στην καρδιά μας.
Να, γιατί δεν νοιώθουμε, βιωματικά, την γέννηση του Χριστού και την υποστατική Του ειρήνη στην καρδιά μας.
Όμως, ως ενήλικες πνευματικώς πιστοί, γνωρίζουμε, ευτυχώς, την θεραπεία μας. Γνωρίζουμε ακόμη, ότι με την εν μετανοία αδιάλειπτη προσευχή μας παραμένει, συνεχώς, ενεργός ο Χριστός και η Βασιλεία Του μέσα μας. Τότε, κυριαρχεί στις επιθυμίες, στη διάνοια, στους λογισμούς, στη σκέψη, στα λόγια και στις πράξεις μας. Τότε, ο πιστός αντιλαμβάνεται –βιωματικά-, αλλά και οι πλησίον του πληροφορούνται εμπειρικά, πως επαληθεύεται το Αποστολικό λόγιο, ότι «τον κοπιώντα γεωργόν δεί πρώτον των καρπών μεταλαμβάνειν» (Β΄ Τιμ. 2,6), τον καρπό δηλαδή του Αγίου Πνεύματος, όπως αυτός περιγράφεται στην προς Γαλάτας Επιστολή.
Όλα τα καλά, αλλά και τα άσχημα, μέσα μας έχουν την αφετηρία τους, στην προαίρεσή μας. Η προαίρεση γίνεται εμφανώς αισθητή, όταν εκβάλει στην επιθυμία μας.
Επομένως, αν επιθυμήσουμε με έντονο και πύρινο πόθο την χαρισματική γέννηση του Χριστού μέσα μας -δηλαδή την ενεργοποίηση της ήδη κατατεθειμένης παρουσίας Του με το Βάπτισμά μας- και Τον ζητήσουμε αγαπητικά, ο Χριστός θα μας φανερώσει εν Αγίω Πνεύματι πρώτα το περιεχόμενο της καρδιάς μας και στη συνέχεια θα μας βοηθήσει ακτίστως στην κένωση των ρυπογόνων νοητών αποβλήτων της κενοδοξίας μας, με την δύναμη των μυστηρίων της μετάνοιας και της εξομολογήσεως.
Αμέσως μετά, θα βιώσουμε την αγάπη του Θεού, που θα εκβάλει και στην βοήθεια προς τον πλησίον μας, θα βιώσουμε την ειρήνη των λογισμών, την χαρά ως απελευθέρωση από την δυναστική ενέργεια των παθών και από την παρουσία του πονηρού μέσα μας, θα βιώσουμε την αγαθότητα και την πραότητα, την ζωντανή πίστη και την εγκράτεια, ως οριοθέτηση της πραγματικής ανάγκης έναντι των ποικίλων επιθυμιών του κόσμου.
Όταν βιώνεται ο παραπάνω «καρπός» του Αγίου Πνεύματος, αποκαλύπτεται και ο Θεός στην Τριαδικότητά Του έτσι, όπως τον εκφράζει ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος: «Φως ο Πατήρ, Φως ο Υιός, Φως και το Άγιον Πνεύμα». Το κάθε Φως με την ιδιαιτερότητά Του, αλλά και ως Ένα Φως της Τριαδικής Θεότητας.
Το Απολυτίκιο της ημέρας των Χριστουγέννων είναι αποκαλυπτικό και για την γνωσιολογικού χαρακτήρα ιδιότητα του Φωτός του Χριστού: «Η Γέννησίς Σου, Χριστέ ο Θεός ημών, ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως· εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες υπό αστέρος εδιδάσκοντο, Σε προσκυνείν τον Ήλιον της Δικαιοσύνης, και Σε γινώσκειν εξ’ ύψους ανατολήν, Κύριε, δόξα Σοι». Ο Χριστός είναι η αυθεντική πηγή πάσης αληθινής γνώσεως, ως δημιουργός όλων των όντων. Είναι Αυτός που έδωσε την εντελέχειά τους, τον σκοπό τους, που είναι Αυτός ο Ίδιος.
Γι’ αύτό, ακριβώς, μόνον Αυτός μπορεί να μας αποκαλύψει την γνώση της αυθεντικής αλήθειας όλων των όντων, αλλά και τον σκοπό υπάρξεώς τους, ώστε να μη σφάλουμε και αμαρτάνουμε, με την παράχρησή τους.
Γιατί, βέβαια, η αμαρτία δεν είναι απλώς μια ηθική παράβαση, είναι αποστασία από τον Θεό και παραβίαση των προδιαγραφών μας και των προδιαγραφών των όντων, που σχετίζονται με τη ζωή μας. Η αμαρτία, ως νοερό, ρυπογόνο μονωτικό, ενεργεί διασπαστικά μέσα μας και απενεργοποιεί την ζωντανή ενότητά μας με τον Χριστό, αφού, ως γνωστόν, «ακαθάρτω νοί Θεός ουχ ήνωται». Η απενεργοποίηση όμως του Χριστού μέσα μας έχει προσδιοριστική σημασία για το πνευματικό ποιόν μας, εν όσω «του Χριστού μη ενεργούντος εν ημίν, αμαρτία παν το παρ’ ημών γινόμενον» (Αγ. Γρηγορίου Παλαμά, Ομιλία 33, PG 151, 416d- 417Α), κατά τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμέ ότι για να προσεγγίσουμε και να βιώσουμε όλα τα σωτηριώδη γεγονότα της ζωής του Χριστού, ο ασφαλέστερος και συντομότερος τρόπος είναι να επιμεληθούμε και να αυξήσουμε την επιθυμία μας για την χαρισματική γέννηση και την διατήρηση του Χριστού ενεργού στην καρδιά μας.
Χρόνια Πολλά και Ευλογημένα!
ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΤΕΧΘΗ! ΑΛΗΘΩΣ ΕΤΕΧΘΗ!
Με όλη μου την αγάπη!
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
+ ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
.jpg)