Ο θεϊκός Μιχαήλ και ο ιερός Γαβριήλ, υπήρξαν οι ξεχωριστοί υπηρέτες των εξαιρετικών ενεργειών και έργων του Θεού!

 

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
Λόγος εγκωμιαστικός στους δύο μέγιστους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ
(Απόσπασμα)

[…] Παραλείποντας να εξετάσω ποια είναι η φύση των Αρχαγγέλων, πότε δημιουργήθηκαν, πώς και πού, και με ποιο τρόπο σκέφτονται και αντιλαμβάνονται, πώς μετακινούνται από τον ένα τόπο στον άλλο, και τα άλλα αγγελοπρεπή τους γνωρίσματα, για τα οποία οι Θεολόγοι διδάσκουν, και μάλιστα η φιλάγγελη και μεγαλόδοξη γλώσσα του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, θα αποδείξω σ’ αυτό το εγκώμιο, μόνο ότι ο θεϊκός Μιχαήλ, και ο ιερός Γαβριήλ, υπήρξαν οι ξεχωριστοί υπηρέτες των εξαιρετικών ενεργειών και έργων του Παντοδύναμου Θεού, και προσέξτε για να το καταλάβετε.

Δύο είναι κατά τους Θεολόγους, οι κυριότερες ενέργειες, και τα ξεχωριστά προσόντα και χαρακτηριστικά του αγίου Θεού· το ένα, η δικαιοσύνη, η οποία και απονομία και κρίση ονομάζεται, και το άλλο, η αγαθότητα, η οποία ονομάζεται χρηστότητα, ευσπλαχνία και έλεος για τα οποία λέει ο Δαυίδ «Κύριε θα υμνήσω ενώπιόν σου την ευσπλαχνία και τη δικαιοσύνη σου» (Ψαλμ. 100,1). Με τη δικαιοσύνη ο Θεός κρίνει και διαπαιδαγωγεί τους ανθρώπους όταν αμαρτάνουν, και δεν τηρούν τις εντολές Του· και με την αγαθότητα πάλιν, τους ελεεί και τους ευσπλαχνίζεται.

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, είναι ο ξεχωριστός Άγγελος της δικαιοσύνης του Θεού, επειδή αυτόν βλέπουμε να χρησιμοποιεί ως υπηρέτη, στο να παιδαγωγεί μεν και να σωφρονίζει τους κακούς, να φυλάττει δε και να υπερασπίζεται τους καλούς· καθώς αυτό φαίνεται και σε πολλά άλλα μέρη της θείας Γραφής, και μάλιστα από το θάνατο που έδωσε ο Μιχαήλ, στα πρωτότοκα των Αιγυπτίων, διαφύλαξη δε και ζωή, στα πρωτότοκα των Εβραίων.

Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, φαίνεται να είναι ο ξεχωριστός Άγγελος της αγαθότητας και ευσπλαγχνίας του Θεού, επειδή αυτόν βλέπουμε να χρησιμοποιεί ως υπηρέτη, όταν πρόκειται να δείξει σε κάποιους την μεγάλη του ευσπλαγχνία και το έλεος. Αυτό φαίνεται σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα δε από τις χαρμόσυνες ειδήσεις που έφερε στον κόσμο ο Γαβριήλ, για το μεγάλο έλεος της ελεύσεως του Χριστού.

Τρία είναι τα σπουδαιότερα και μεγαλύτερα έργα που έκανε ο Θεός.
Πρώτον, η δημιουργία του νοητού κόσμου.
Δεύτερον, η δημιουργία του αισθητού κόσμου,
και τρίτον, η ενανθρώπηση του Θεού Λόγου·
και σ’ αυτά τα τρία, πρώτους και ξεχωριστούς υπηρέτες μεταχειρίζεται τον Μιχαήλ και τον Γαβριήλ.

Δημιουργεί πρώτον ο Θεός το νοητό κόσμο και τον φέρνει από την ανυπαρξία στην ύπαρξη, δηλαδή τον φωτεινό λεγόμενο ουρανό, και τον γεμίζει με τόσα λαμπρότατα άστρα, δηλαδή από τα μυριάριθμα πλήθη των αΰλων Αγγέλων. Τον στολίζει από τις τρεις τριαδικές ιεραρχίες: των Θρόνων, Χερουβείμ, και Σεραφείμ· των Κυριοτήτων, Δυνάμεων, και Εξουσιών· των Αρχών, Αρχαγγέλων, και Αγγέλων· και πάνω σε όλα αυτά τα εννέα Τάγματα, τοποθετεί πρώτους ηγεμόνες και διδασκάλους, τον Μιχαήλ και τον Γαβριήλ· και ακούστε πώς και με ποιο τρόπο.

Ο Μιχαήλ, επειδή παρέμεινε ευγνωμονέστατος δούλος του Παντοκράτορα Θεού, έκανε νοητό πόλεμο στον ουρανό, με τον αποστάτη διάβολο και τους αγγέλους του, όταν υπερηφανεύθηκαν κατά του αληθινού Θεού, και τους γκρέμισε στα καταχθόνια της γης· όπως γράφει η ιερά Αποκάλυψη «Έγινε τότε πόλεμος στον ουρανό· από τη μια ο Μιχαήλ με τους αγγέλους του κι από την άλλη ο δράκοντας…. και ρίχτηκε ο δράκος ο μεγάλος, ο όφης ο αρχαίος, που λέγεται διάβολος και σατανάς, και παραπλανά ολόκληρη την οικουμένη, ρίχτηκε κάτω στη γη, και μαζί του έρριξαν και τους αγγέλους του» (πρβλ. Αποκ. 12. 7-9). Εξαιτίας του μεγάλου κατορθώματός του, ορίστηκε πρώτος στα εννέα Τάγματα των Αγγέλων και τους δίδαξε να έχουν προς τον Θεό ευγνωμοσύνη, υπακοή, ταπείνωση, και να είναι παντοτινά και αχώριστα ενωμένοι με Αυτόν.

Στον δε Γαβριήλ, επειδή από όλους τους άλλους Αγγέλους, ο Θεός εμπιστεύθηκε μόνον σ’ αυτόν το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας, όπως λέει ο θείος Χρυσόστομος, -και μαζί με αυτόν οι υμνογράφοι του Ευαγγελισμού-, «σε σένα μόνο εμπιστεύομαι το Μυστήριο», και έγινε ο πρώτος και σπουδαιότερος υπηρέτης του, από την αρχή ως το τέλος· τοποθετήθηκε πρώτος ηγεμόνας και διδάσκαλος όλων των αγγελικών Ταγμάτων, ακόμα και αυτών των ανωτάτων Χερουβείμ και Σεραφείμ, και τους δίδαξε όλους τους απόκρυφους λόγους και γνώσεις, που κρύβονται μέσα στο βάθος αυτού του μυστηρίου.

Και αν ο Παύλος λέει, ότι διά μέσου της Εκκλησίας έγινε γνωστή στις Αρχές και τις Εξουσίες που βρίσκονται στα επουράνια, η πολύπλευρη σοφία του Θεού (βλ. Εφ. 3, 10), αυτό πρέπει να ερμηνεύεται ότι έγινε με την μεσιτεία του θείου Γαβριήλ, ο οποίος όταν έμαθε από τον ίδιο τον σαρκωθέντα Λόγο, και από το Άγιο Πνεύμα που είναι μαζί του, αυτή την πολύπλευρη σοφία, -η οποία είναι κατά τον Γρηγόριο Νύσσης, το να νικήσει ο Θεός τα αντίθετα με τα αντίθετα: την υπερηφάνεια με την ταπείνωση, τη δόξα με την ατιμία, τη δύναμη με την ασθένεια, τη σοφία με την ανοησία-, και έτσι μετέδωσε αυτή την πολύπλευρη σοφία, και σε όλες τις τάξεις των Αγγέλων, χωρίς να φθονήσει, λέγοντας σ’ αυτές το λόγο του Σολομώντος: «με αγνότητα και καθαρούς σκοπούς έμαθα τη σοφία, και χωρίς φθόνο την μεταδίδω…» (Σοφ. Σολ. 7, 13).

Ότι δε ο Γαβριήλ είναι πρώτος στα εννέα Τάγματα, και απ’ αυτό είναι φανερό: είναι κοινή αντίληψη της Εκκλησίας και μάλιστα και του Αββά Ισαάκ, ότι από τον Χριστό, που βρίσκεται, σύμφωνα με τον Παύλο, πάνω από κάθε αρχή και εξουσία και δύναμη, και κάθε όνομα του μέλλοντα αιώνα, δέχονται κάθε φωτισμό όλες οι τάξεις των Αγγέλων (βλ. Φιλ. 2, 9-11). Ομοίως γνωρίζουμε, ότι από την Θεοτόκο, που είναι ασυγκρίτως ανώτερη των Σεραφείμ, φωτίζονται όλες οι Αγγελικές τάξεις, όπως λέει ο Θεσσαλονίκης Γρηγόριος, στον πρώτο λόγο στα Εισόδια και το λόγο του στην Κοίμηση.

Επειδή δε πιο κοντά στον Χριστό και την Θεοτόκο, δεν είναι άλλος από τον Γαβριήλ, συμπεραίνεται ότι μέσω αυτού φωτίζονται όλες οι τάξεις των Αγγέλων. Άνκαι ο θείος Διονύσιος λέει ότι πρώτη τάξη είναι των Θρόνων, και όγδοη των Αρχαγγέλων, αυτό αναφέρεται προ της ενανθρωπήσεως· διότι μετά την ενανθρώπηση αντιστράφηκε η τάξη, σύμφωνα με τον Άγιον Ισαάκ, και οι πρώτοι έγιναν τελευταίοι και οι τελευταίοι πρώτοι.

Και έτσι, και οι δύο Αρχάγγελοι, ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ, με αυτό το ιερό και τελειοποιητικό μάθημα της αγίας ταπεινώσεως που παρέδωσαν σε όλους τους Αγγέλους, τους τελειοποίησαν, και τους έκαναν να είναι όχι μόνον δυσκίνητοι στο κακό, όπως ήσαν πριν, όπως αναφέρει ο Θεολόγος Γρηγόριος, αλλά και εντελώς ακίνητοι στην κακία και άτρεπτοι, όπως λέει ο μέγας της Θεσσαλονίκης Γρηγόριος και ο ιερός Νικήτας, και ο σχολιαστής Γρηγορίου του Θεολόγου.

 Από το περιοδικό «Αγιορείτικη Μαρτυρία», της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου Αγίου Όρους, τεύχος 8-9. Μεταφορά στη νεοελληνική Α. Χριστοδούλου, Θεολόγος.

πηγή