Κύπρος και Πειραιάς. Ένας αρχαίος θαλάσσιος δεσμός

 

του Στέφανου Μίλεση

«Από της ρωμιοσύνης το μέγιστο λιμάνι στην Κύπρο την αέρινη τη γη των Μακαρίων»

Ο Πειραιάς, ως ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ελλάδας και της Μεσογείου, διατηρεί στενή και μακροχρόνια σχέση με την Κύπρο. Πολλές ναυτιλιακές εταιρείες στον Πειραιά διατηρούν γραφεία και συνεργασίες με κυπριακές ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Η Κύπρος αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους ναυτιλιακούς κόμβους στην Ευρώπη, όπως και ο Πειραιάς. Πολλές κρουαζιέρες που συνδέουν την Ελλάδα με την Κύπρο χρησιμοποιούν τον Πειραιά ως αφετηρία ή ενδιάμεσο σταθμό. Πολλοί Κύπριοι επιλέγουν τον Πειραιά ως προορισμό ή σταθμό για τα ταξίδια τους στην υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ πολλοί Κύπριοι σπουδάζουν στον Πανεπιστήμιο Πειραιά.

Το λιμάνι του Πειραιά λειτουργεί ως κόμβος για την εμπορική διακίνηση προϊόντων μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας και μέχρι σήμερα υπάρχει πλοίο που συνδέει τα δύο μέρη. Αγαθά από την Κύπρο φτάνουν στον Πειραιά για περαιτέρω διανομή. Στην περίοδο της Κυπριακής Ανεξαρτησίας και κατά την τουρκική εισβολή του 1974, οι Πειραιώτες έδειξαν μεγάλη αλληλεγγύη προς τους Κύπριους, φιλοξενώντας πρόσφυγες και ενισχύοντας τον αγώνα τους. Πλοία είχαν δημιουργήσει γέφυρα σωτηρίας μεταφέροντας Κύπριους κυρίως ανήλικα παιδιά σε παιδικές κατασκηνώσεις που είχαν ετοιμαστεί να τα υποδεχθούν σε διάφορα σημεία της Αττικής. Ο Πειραιάς λειτούργησε ως κέντρο συγκέντρωσης ανθρωπιστικής βοήθειας και αποστολής στο νησί.

Δεν είναι δυνατόν φυσικά να καταγραφούν σε μια περιορισμένη έκταση μιας ανάρτησης τα δεκάδες εκατοντάδες στοιχεία που οικοδόμησαν τη στενή σχέση μεταξύ του Πειραιά και της Κύπρου. Θα δώσω μερικές μόνο εικόνες ενδεικτικές της σχέσεως αυτής. Όπως είναι γνωστό η πόλη του Πειραιά είναι αδελφοποιημένη πόλη με την Λάρνακα και την Αμμόχωστο από το 1995. Όμως η σχέση του Πειραιά είναι ακόμα μεγαλύτερη αφού ο ιδρυτής της Κυπριακής Εκκλησίας συνδέεται με τον Πειραιά ενώ και ο πολιούχος Άγιος του Πειραιά ήταν Κύπριος.

Ο Πειραιάς δημιούργησε με την Κύπρο τον ισχυρότερο ιστορικό δεσμό που ουδέποτε άλλη ελληνική πόλη κατάφερε. Πρόκειται για έναν δεσμό που δημιουργήθηκε ήδη από τα πρώιμα χρόνια της ιστορίας και συγκεκριμένα από τα χρόνια του Τρωικού πολέμου και θα αναλύσω ευθύς αμέσως.

1) Φρεαττύδα – Σαλαμίνα Κύπρου

Εδώ στον Πειραιά, στον όρμο της Φρεαττύδας που δυστυχώς σήμερα δεν υφίσταται πλέον αφού την δεκαετία του ’60 επιχωματώθηκε για την κατασκευή Μαρίνας και του Ναυτικού Μουσείου της πόλης, λειτουργούσε ένα δικαστήριο που έφερε την επωνυμία ΦΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΦΡΕΑΤΤΥΔΑΣ. 

Ήταν ένα από τα επτά σημαντικά δικαστήρια των αρχαίων χρόνων.¹ Το Φονικό δικαστήριο της Φρεαττύδας δίκαζε όλες οι υποθέσεις ακούσιων φόνων που διαπράχθηκαν έξω από τα πάτρια εδάφη, δηλαδή τα εγκλήματα που έγιναν από αμέλεια και μακριά. Ο δράστης που ηθελημένα ή όχι αφαίρεσε ζωή ήταν μιαρός. Αυτή η μιαρότητα δεν του επέτρεπε να επιστρέψει στην χώρα. Για να απαλλαγεί από αυτήν θα έπρεπε να πείσει για την αθωότητά του, τους συγγενείς του θύματος και να λάβει δημόσια την συγχώρεσή τους. Για να γίνει αυτό εφικτό ο κατηγορούμενος, πλησίαζε την ακτή ευρισκόμενος πάνω σε πλοίο και απολογείτο χωρίς να πατήσει το πόδι του στην στεριά, ενώ οι δικαστές από την στεριά άκουγαν την απολογία και λάμβαναν τις αποφάσεις.

Με αυτό τον τρόπο εκδικάστηκε και ο Σαλαμίνιος πολεμιστής της Τροίας και άριστος τοξότης Τεύκρος, όταν απολογήθηκε από πλοίο προς τον ίδιο του τον πατέρα Τελαμώνα Βασιλιά της Σαλαμίνας, που βρίσκονταν στην Φρεαττύδα, καθώς ο δεύτερος δεν ανέχονταν τον θάνατο του ετεροθαλή αδελφού του Τεύκρου του Αίαντα ο οποίος είχε αυτοκτονήσει.(Παυσανίου, Ελλάδος Περιήγησις, Αττικά).

Όταν το αποτέλεσμα του εν Φρεαττοί δικαστηρίου ήταν να μην επιστρέψει ποτέ ξανά στην Σαλαμίνα. Συνεπεία του Δικαστηρίου της Φρεαττύδας υπήρξε η ίδρυση μιας νέας πόλης κατέφυγε στην Κύπρο δημιουργήθηκε η Σαλαμίνα της Κύπρου (ο Τεύκρος έδωσε την ονομασία της πόλεως καταγωγής του). Έτσι ουσιαστικά ο Πειραιάς στάθηκε η βασική αιτία ίδρυσης στη Σαλαμίνα της Κύπρου που όπως την αποκαλούσαν παλαιότερα οι ιστορικοί του Πειραιά είναι η Δική μας Σαλαμίνα.

2) Κόνωνας και Ευαγόρας

Όμως και στα χρόνια της κλασικής αρχαιότητας ο Πειραιάς χρωστάει την αναγέννησή του στην Κύπρο. Μετά την καταστροφική ήττα των Αθηνών στη ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, διασώζονται μόνο οκτώ πλοία με επικεφαλής τους τον Κόνωνα. Η Σπάρτη είναι η μόνη δύναμη πλέον στην ελληνική επικράτεια. Ο Σπαρτιάτης Λύσανδρος όπως ήταν αναμενόμενο στράφηκε στον Πειραιά που αποτελούσε τον βασικό πυλώνα άντλησης δύναμης της αθηναϊκής δημοκρατίας. Διέταξε την κατεδάφιση των τειχών που προστάτευαν την πόλη του Πειραιά. Έτσι τα τείχη που είχε οραματιστεί ο Θεμιστοκλής κατεδαφίζονταν συνοδεία μουσικής, τόσο σημαντικό γεγονός ήταν για τους Σπαρτιάτες. Όλα φαίνονταν πλέον χαμένα. 

Όμως ο στρατηγός των Αθηναίων ο Κόνωνας που είχε ξεφύγει με τα οκτώ πλοία του κατέφυγε στον Κύπριο βασιλιά Ευαγόρα. Η εποχή του Ευαγόρα (410 – 385 π.Χ.) ήταν που η Σαλαμίνα Κύπρου έφτασε στο ζενίθ της δόξας της. Γράμματα, επιστήμες, τέχνες, εμπόριο, έφτασαν στα ύψη. Ο Ευαγόρας ήταν ο Περικλής της Σαλαμίνας. Δημιούργησε ισχυρό στρατό και ναυτικό και έγινε ο φόβος των Περσών. Έκτισε ναούς, σχολεία και η Σαλαμίνα δημιούργησε το ίδιο περιβάλλον με της Αθήνας.

Στον Ευαγόρα κατέφυγε ο Κόνωνας για βοήθεια. Και πραγματικά με την δική του βοήθεια έρχεται σε επαφή με τους Πέρσες και τους πείθει πως έχοντας αντιπάλους τους Σπαρτιάτες θα ήταν χειρότερο για αυτούς. Οι Πέρσες δίνουν χρήματα στον Κόνωνα με τα οποία αυτός κατασκευάζει νέο στόλο στην Κύπρο. Ο Κόνων με αυτή τη δύναμη συγκρούεται το 394π.Χ. με τους Σπαρτιάτες.

Η σύγκρουση των στόλων έγινε κοντά στην Κνίδο και βρίσκει νικητή τον Κόνωνα. Επιστρέφει στον Πειραιά και οικοδομεί ξανά τόσο τα Μακρά Τείχη που ενώνουν την Αθήνα με τον Πειραιά, αλλά κατασκευάζει και νέα παράκτια τείχη στον Πειραιά. Είναι αυτά που βλέπουμε σήμερα κατά μήκος της Πειραϊκής ακτής, γνωστά και ως Κονώνεια τα οποία δεν θα υπήρχαν αν ο Βασιλιάς της Κύπρου Ευαγόρας δεν είχε βοηθήσει τότε τον Κόνωνα.

3) Απόστολοι Παύλος, Βαρνάβας και Μάρκος

Η Σαλαμίνα της Κύπρου στάθηκε σημαντική και από θρησκευτικής απόψεως. Στην Ρωμαϊκή εποχή, το 45 μ.Χ. κατέφτασαν οι απόστολοι Παύλος, Βαρνάβας και Μάρκος που ίδρυσαν στην Σαλαμίνα την πρώτη χριστιανική εκκλησία.

Αυτή η επίσκεψη στην Κύπρο ήταν η πρώτη μεγάλη ιεραποστολική επιχείρηση του Παύλου και του Βαρνάβα, και η επιτυχία της έθεσε τις βάσεις για την εξάπλωση του Χριστιανισμού στον εθνικό κόσμο. Ο Απόστολος Βαρνάβας ήταν από την Σαλαμίνα και ο τάφος του σώζεται μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Απόστολος Βαρνάβας υπέστη μαρτυρικό θάνατο στην Κύπρο. Λιθοβολήθηκε από Εβραίους της Σαλαμίνας λόγω του κηρύγματός του. Θεωρείται ο προστάτης άγιος της Κύπρου και το όνομά του συνδέεται άμεσα με την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Κύπρου, την οποία ίδρυσε.

Η Σαλαμίνα που ιδρύθηκε με απόφαση του δικαστηρίου της Φρεαττύδας δημιούργησε όπως είδαμε το μεγαλύτερο δεσμό μεταξύ του Πειραιά και της Κύπρου.

4) Ο πολιούχος του Πειραιά ο Κύπριος Άγιος Σπυρίδωνας

Όμως ο δεσμός αυτός που άρχισε στα χρόνια της πρώιμης και της κλασικής αρχαιότητας σφυρηλατήθηκε ακόμα περισσότερο στα χριστιανικά χρόνια όταν ο Πειραιάς κατά την επανίδρυσή του ως Δήμος στα νεότερα χρόνια, το 1835 καθιέρωσε να τιμά ως πολιούχο του τον Άγιο Σπυρίδωνα. Στον Πειραιά το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα δρούσε όλα εκείνα τα χρόνια που η πόλη ήταν έρημη και εγκαταλελειμμένη ύστερα από τις απανωτές επιδρομές βαρβάρων φυλών που είχε υποστεί στο παρελθόν. Ο πολιούχος άγιος της σύγχρονης πόλης του Πειραιά είναι λοιπόν ένας Κύπριος και μάλιστα προερχόμενος από αλύτρωτο μέρος που μέχρι σήμερα υποφέρει από την μπότα του βάρβαρου Τούρκου δυνάστη.

5) Ο άγνωστος Κύπριος ευεργέτης της εκκλησίας

Η πάταξη της τυραννίας των Οθωμανών βρήκε τον Πειραιά να επανιδρύεται ως δήμος το 1835 ενώ το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα στο οποίο αναφερθήκαμε εξαιτίας των μαχών του 1827 είχε καταστραφεί ολοσχερώς. Την ίδια εποχή Κύπριοι κατέφθασαν στον Πειραιά είτε για εμπορικούς λόγους είτε για να αναζητήσουν καλύτερες ευκαιρίες ζωής. Ανάμεσα στους πρώτους κατοίκους της πόλης συναντούμε και Κυπρίους.

Μια από τις πρώτες μέριμνες των πρώτων τολμηρών εποίκων του ήταν στη θέση της κατεστραμμένης εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα να οικοδομηθεί μια νέα. Σε μια από τις πρώτες του συνεδριάσεις το Δημοτικό Συμβούλιο, στις 7 Ιανουαρίου 1836 αποφασίζει τη συγκέντρωση χρημάτων από εισφορές των χριστιανών όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Ανάμεσα στις διάφορες δωρεές της εποχής οι οποίες να σημειώσουμε πως ήταν επώνυμες δεσπόζει και μια ανώνυμη. Είναι κάποιου Κύπριου εμπόρου που είχε εγκατασταθεί στον Πειραιά ο οποίος αντί χρημάτων προσέφερε τα σίδερα που απαιτούνταν για την ανέγερση του φέροντα οργανισμού της εκκλησίας.

6) Ο Κύπριος αθλητής Στέλιος Κυριακίδης

Τα πρώτα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια οι Πειραιώτες αδυνατούσαν να ανταπεξέλθουν ακόμα και στις καθημερινές βιοτικές τους ανάγκες. Το λιμάνι είχε καταστραφεί ολοσχερώς από τους Γερμανούς κατά την αποχώρησή τους και τα πλοία δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν εύκολα για να εκφορτώσουν την επισιτιστική βοήθεια. Οι κάτοικοι του Πειραιά, που εκείνη την εποχή περίμεναν εναγωνίως τη βοήθεια της ΟΥΝΡΑ, είδαν με ανακούφιση να προστίθεται και εκείνη ενός Κύπριου με μεγάλη ψυχή. Ήταν η βοήθεια από τα γνωστά “πακέτα Κυριακίδη”. Ο Κύπριος Στέλιος Κυριακίδης προερχόταν από φτωχή πολύτεκνη αγροτική οικογένεια. Αναζήτησε τη τύχη του στην Ελλάδα, υπέπεσε σε μεγάλες ταλαιπωρίες και κατάφερε να πιάσει δουλειά στην Ηλεκτρική Εταιρεία (πρόγονο της Δ.Ε.Η.) για λογαριασμό της οποίας οδοιπορούσε καθημερινώς προκειμένου να εισπράττει τους λογαριασμούς κατανάλωσης. Κι όμως ο άνθρωπος αυτός που διέθετε λιγότερα από εκείνα που διαθέτει ο καθένας μας, κατάφερε να γίνει γνωστός όχι μόνο για τις αθλητικές του επιδόσεις, αλλά για τα γνωστά «πακέτα Κυριακίδη», που τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια έγιναν ανάρπαστα εδώ στον Πειραιά. Μη έχοντας καν τα στοιχειώδη μέσα για έναν αθλητή (κατάλληλα αθλητικά παπούτσια, ειδική διατροφή, ανάπαυση κ.ο.κ.) βρέθηκε το 1946 να τρέχει στον Μαραθώνιο της Βοστώνης εκπροσωπώντας «επτά εκατομμύρια πεινασμένους Έλληνες» όπως έλεγε ο ίδιος. Ο τερματισμός του Στέλιου Κυριακίδη στην πρώτη θέση του Μαραθωνίου της Βοστώνης μετατράπηκε σε εργαλείο ανακούφισης των κακουχιών του δοκιμαζόμενου από την πείνα, ελληνικού λαού. Όταν τα φώτα δημοσιότητας εστίασαν πάνω του, ο Κυριακίδης δεν πρόβαλε τον εαυτό του, ούτε απαίτησε την κάλυψη των τόσων πολλών αναγκών που είχε ο ίδιος ή η οικογένειά του.

Ακόμα και όταν στάθηκε απέναντι από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, που τον κάλεσε για να τον γνωρίσει από κοντά, στην παρότρυνσή του – «Πες μου τι θες να κάνω για σένα; Χρήματα θες; Ό,τι θες ζήτα το και θα στο δώσω» ο Κυριακίδης απάντησε: – «Το μόνο που ζητώ, κύριε Τρούμαν, είναι να στείλετε ρούχα και τρόφιμα στα 7 εκατομμύρια Έλληνες που λιμοκτονούν. Αυτό ζητάω. Να βοηθήσετε τον λαό μου που υποφέρει». Και οι Αμερικανοί συγκινημένοι από τη μεγάλη καρδιά αυτού του μικρόσωμου κοκαλιάρη αθλητή, άνοιξαν διάπλατα τα πορτοφόλια τους, έβαλαν τα χέρια τους βαθιά στις τσέπες και συγκεντρώθηκαν χρήματα με τα οποία αγοράστηκαν ρούχα, τρόφιμα, φάρμακα και άλλα απαραίτητα.

Με τη βοήθεια των καραβιών του εφοπλιστή Λιβανού, η συγκέντρωση αγαθών του Κυριακίδη από την Αμερική μεταφέρθηκε στην Ελλάδα. Ο Κυριακίδης απέδειξε ότι ένας μόνο άνθρωπος, όταν διαθέτει σιδερένια θέληση για προσφορά και αγαθούς σκοπούς επιφέρει θαυματουργά αποτελέσματα. Ο Κυριακίδης ήταν φίλος του Πειραιώτη αθλητή Γρηγόρη Λαμπράκη ο οποίος μάλιστα τον είχε ωθήσει να συμμετάσχει στην Ένωση Ελλήνων Αθλητών που αποτελούσε δημιούργημα του Γρηγόρη Λαμπράκη και είχε ως αποστολή την περίθαλψη απόρων αθλητών. Η μεγάλη ψυχή του Κυριακίδη απέφερε στους πεινασμένους Έλληνες περισσότερο από 250 χιλιάδες δολάρια οικονομική και επιπρόσθετη υλική βοήθεια!

Η επίσημη υποδοχή του Στέλιου Κυριακίδη έγινε στον Πειραιά, στις 30 Μαΐου 1946, όπου μαθητές, πρόσκοποι, αθλητές και πλήθη λαού τον ανέμεναν κατά μήκος της Λεωφόρου Σωκράτους. Ο τότε Δήμαρχος Πειραιά Χαραλαμπόπουλος του επέδωσε αναμνηστική πλάκα με αργυρό στεφάνι καθώς και περγαμηνή αποκαλώντας τον δαφνοστεφανωμένο παιδί των Ελλήνων. Ο Κυριακίδης εκτός από το τιμητικό αργυρό στέφανο που του επιδόθηκε από τον Δήμο Πειραιώς, τιμήθηκε τόσο από τον Ολυμπιακό όσο και από τον Εθνικό Πειραιώς σε ξεχωριστές εκδηλώσεις. Αξίζει να αναφερθεί ότι το πρώτο τηλεγράφημα συγχαρητηρίων που έλαβε ο Στέλιος Κυριακίδης μετά τον μαραθώνιο της Βοστώνης προερχόταν από τον Πειραιά και είχε αποσταλεί από τον Πειραϊκό Σύνδεσμο.

7) Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος

Την ίδια εποχή που ο Στέλιος Κυριακίδης τάιζε τα φτωχά παιδιά του Πειραιά από την ίδια πόλη ξεκινούσε κάποιος Κύπριος που όμως θα γινόταν μια σπουδαία προσωπικότητα στην Κύπρο. Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, το 1946 αποτέλεσε την ενορία εκείνη στην οποία ασκούσε τα ιερατικά του καθήκοντα ο ιεροκήρυκας τότε Μακάριος Κυκκώτης, που αργότερα θα γίνει γνωστός σχεδόν σε όλο τον κόσμο ως ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος που θα διατελέσει και Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας!

Ο Μακάριος όμως προηγούμενα και συγκεκριμένα στις 13 Ιανουαρίου 1946 είχε χρισθεί στην Αθήνα Αρχιμανδρίτης και είχε τοποθετηθεί στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής Νέας Καλλιπόλεως. Σε αυτήν παρέμεινε μέχρι τον Ιανουάριο του 1947 όπου μετέβη στη Βοστόνη για σπουδές. Όταν ακόμα βρίσκεται εκεί το 1948 μαθαίνει ότι εκλέγεται Μητροπολίτης Κιτίου (Κύπρου) όπου και χειροτονείται στις 13 Ιουνίου 1948. Ο Μακάριος και με την ανάληψη των νέων καθηκόντων του όμως δεν ξεχνά την πρώτη ενορία, από την οποία ξεκίνησε, γιαυτό και την Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 1949 λειτουργεί στο Ναό της Αγίας Παρασκευής, στο μνημόσυνο των κτητόρων, ενώ στις 24 Σεπτεμβρίου λειτούργησε και στο Ναό της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας καθώς η επίσκεψή του συνέπεσε με την εορτή της ανεύρεσης της εικόνας των Κυθήρων. Το 1952 θα επιστρέψει ξανά να λειτουργήσει στην Παναγία την Μυρτιδιώτισσα ως Αρχιεπίσκοπος Κύπρου. 

8) Μετονομασίες οδών του Πειραιά

Στις 20 Δεκεμβρίου του 1944, η Πλατεία Κοραή μετονομάζεται σε Πλατεία Ουίνστων Τσώρτσιλ. Πολλοί ακόμα άλλοι δρόμοι και πλατείες λαμβάνουν ονόματα προς τιμήν των Συμμάχων του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου που μόλις έχει τελειώσει. Ακολουθεί η μετονομασία (στις 17 Φεβρουαρίου του 1945) της πλατείας 4ης Αυγούστου (προηγούμενα Πλατεία Λουδοβίκου) σε Πλατεία Φραγκλίνου Ρούζβελτ. Αυτές οι μετονομασίες είχαν γίνει με σκοπό ο δήμος να μεταφέρει την ευγνωμοσύνη των κατοίκων προς τους ηγέτες των συμμαχικών δυνάμεων που την ίδια εποχή μέσω της βοήθειας τους ΟΥΝΡΡΑ προσέφεραν τρόφιμα και υλικοτεχνικό εξοπλισμό μέσω πλοίων που έφταναν στο λιμάνι. Έτσι στον Πειραιά δύο κεντρικές πλατείες τιμούν ταυτόχρονα τα ονόματα του Άγγλου Πρωθυπουργού Ουίνστων Τσώρτσιλ και του Αμερικανού Πρόεδρου Φραγκλίνου Ρούζβελτ! Λίγο αργότερα η γνωστή οδό Σωτήρος Διός είχε μετονομαστεί Μακένζι Κινγκ καθώς επρόκειτο για τον Πρωθυπουργό του Καναδά που προσέφερε τόνους σταριού κατά την διάρκεια της κατοχής για τον πληθυσμό που λιμοκτονούσε. Η Ακαδημία Αθηνών μάλιστα είχε τιμήσει τον Μακένζι Κίνγκ για το έργο του.

Όταν αργότερα έγιναν τα επεισόδια με τους Άγγλους στην Κύπρο, με αποκορύφωμα τις καταδίκες σε θάνατο των αγωνιστών Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου στις 10 Μαΐου 1956 όλοι οι δρόμοι του Πειραιά που αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν λάβει αγγλικές ονομασίες μετονομάστηκαν ως ένα σημάδι αποδοκιμασίας της αγγλικής πρακτικής στην Κύπρο. Στον Πειραιά ξηλώθηκε κάθε πινακίδα που έφερε αγγλικό όνομα ακόμα και αυτή του Μακένζι Κινγκ που ήταν Καναδός ή του Ρούζβελτ που ήταν Αμερικανός.

9) Κινητοποιήσεις για την Ένωση

Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959) για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ο Πειραιάς αποτέλεσε σημαντικό κέντρο κινητοποίησης και υποστήριξης του αγώνα.

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος συχνά επισκεπτόταν τον Πειραιά για να συναντηθεί με υποστηρικτές και να προωθήσει την υπόθεση της Κύπρου. Σχεδόν κάθε χρόνο κυπριακές αντιπροσωπείες κατέφταναν στον Πειραιά για να φωνάξουν υπέρ της Ένωσης ή να επιδώσουν ψηφίσματα.

Ενδεικτικά αναφέρω την επίσκεψη Κυπρίων της 21ης Μαΐου 1950. Ο λαός του Πειραιά υποδέχθηκε Κυπριακή αντιπροσωπεία η οποία κατέφτασε να επιδώσει τα αποτελέσματα δημοψηφίσματος που είχε πραγματοποιηθεί τον Ιανουάριο του ίδιου έτους με αίτημα την Ένωση με την Ελλάδα. Επικεφαλής της κυπριακής αντιπροσωπείας ήταν ο Μητροπολίτης Κυρήνειας Κυπριανός ενώ την υποδέχθηκαν ο πρωτοσύγκελος της Αρχιπισκοπής Αθηνών ο Μητροπολίτης Αργυροκάστρου Παντελεήμονας, ο Επίσκοπος Σταυρουπόλεως Πάτσης, αντιπροσωπεία του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιά και βουλευτές της πόλεως.

Χιλιάδες Πειραιωτών είχαν κατακλύσει το λιμάνι αναμένοντας την άφιξη της κυπριακής αντιπροσωπείας. Μαθητές σχολείων, Δωδεκανησιακοί και βορειοηπειρωτικοί σύλλογοι, συμβούλια σωματείων και επαγγελματικών ενώσεων συγκεντρώθηκαν μπροστά από τον Άγιο Νικόλαο Πειραιά καθώς η κυπριακή αντιπροσωπεία θα εξερχόταν από το έναντι αυτού Τελωνείο.

Οι Κύπριοι έφτασαν με το ατμόπλοιο ΙΩΝΙΑ το οποίο μόλις εισήλθε στο λιμάνι του Πειραιά προκάλεσε πραγματικό πανδαιμόνιο από τη κρούση των καμπανών των εκκλησιών και τα σφυρίγματα των πλοίων. Ο λαός του Πειραιά βροντοφώναξε την απαίτηση για Ένωση ενώ μεταξύ των όσων εκφώνησαν λόγο ήταν και ο λογοτέχνης Μυριβήλης. Στον Πειραιά εκείνη την εποχή δραστηριοποιείτο δυναμικά η Πανελλήνια Ένωσις Κυπρίων.

Εκδήλωση αφιερωμένη στην Κύπρο το 2024

Το ανωτέρω κείμενο αποτελεί την ομιλία που εκφώνησα στον Ι.Ν. Αγίου Νείλου Πειραιώς την Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2024, που πραγματοποιήθηκε εσπερίδα με τίτλο «Κύπρος η ευγενεστάτη, η μυριοχαριτωμένη και εις τον αιώνα πανταχού επαινεμένη» με την ευκαιρία συμπλήρωσης πενήντα ετών από την τουρκική εισβολή στη μεγαλόνησο.

Στην εκδήλωση μίλησαν ο Νίκος Νικολαΐδης, Ομότιμος Καθηγητής του Θεολογικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α., η Ειρήνη Χριστινάκη Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας της Θεολογικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α. και εγώ. Την ευθύνη συντονισμού της Εσπερίδας είχε ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Μπάτσης, Διδάκτωρ Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α. και Προϊστάμενος του Ιερού Ναού Αγίου Νείλου Πειραιώς.

Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Λουκάς Ξενοφώντος εκπρόσωπος του Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας, μορφωτικός ακόλουθος της Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Αθανάσιος Γλάρος, Kαθηγητής τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας Θεολογικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α. κ.α.

πηγή