Κωνσταντίνου Χολέβα, Πολιτικού Επιστήμονος-Συγγραφέως
Υπήρξαν στιγμές κατά τις οποίες η Ορθόδοξη Εκκλησία εδιώχθη από τους κρατούντες και ανέδειξε πλήθος μαρτύρων. Υπήρξαν, όμως, και ιστορικές εποχές κατά τις οποίες οι άρχοντες του κόσμου τούτου συνεργάσθηκαν κατά τρόπο θαυμαστό με τους Αγίους και τους Πατέρες. Η συνεργασία αυτή απέβη λίαν επωφελής για την Εκκλησία και την πατρίδα. Ένα τέτοιο παράδειγμα συνεργασίας με λαμπρά αποτελέσματα είναι και η συνάντηση του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου (η μνήμη του τιμάται στις 5 Ιουλίου) με τον στρατηγό και μετέπειτα αυτοκράτορα Άγιο Νικηφόρο Φωκά (σ.σ. η μνήμη του τιμάται στις 11 Δεκεμβρίου), από την οποία προέκυψε η οικοδόμηση της Μονής της Μεγίστης Λαύρας και ουσιαστικά η ίδρυση της μοναστικής πολιτείας του Άθωνος.
Ο Άγιος Αθανάσιος γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου μεταξύ του 927 και του 930. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη και μόνασε αρχικά στη Μονή του Κυμινά, της οποίας ηγούμενος ήταν ο Μιχαήλ Μαλεΐνος, θείος του Νικηφόρου Φωκά. Ο Άγιος είχε βίαιο θάνατο πέφτοντας από ύψος στη Μονή της Λαύρας του Αγίου Όρους το έτος 1001. Οι βιογράφοι του καταγράφουν την έντονη παρουσία της Παναγίας στη ζωή του και τις εμφανίσεις της, όταν τον καθοδηγούσε να κτίσει το μοναστήρι. Κοντά στη Μονή ο σημερινός επισκέπτης μπορεί να προισκυνήσει στο Αγίασμα, το οποίο αναβλύζει από το σημείο όπου ο Αθανάσιος είδε τη μορφή της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο Άγιος συνέγραψε το θαυμαστό Τυπικό της Μονής, που θεωρείται το θεμέλιο του Αγιορειτικού μοναχισμού, καθώς και δύο άλλα σημαντικά κείμενα, την Υποτύπωση και την Διατύπωση. Καταγράφονται πάμπολλα θαύματά του και εν ζωή και μετά την κοίμησή του. Ο τάφος του βρίσκεται στο καθολικό της Μεγίστης Λαύρας, όπου μπορεί να προσκυνήσει ο ευλαβής επισκέπτης.
Ο Άγιος Νικηφόρος Φωκάς, γόνος μεγάλης οικογενείας στρατηγών και αρχόντων, βασίλευσε από το 963 έως το 969, οπότε δολοφονήθηκε. Στη σύντομη βασιλεία του δόξασε το Ελληνορθόδοξο κράτος της Ρωμανίας, αυτο που σήμερα αποκαλούμε Βυζαντινό.
Η συνάντηση των δύο ανδρών έγινε στη Μονή του Κυμινά της Μικράς Ασίας όταν ο Νικηφόρος επεσκέφθη τον θείο του Μιχαήλ Μαλεΐνο. Ο στρατηγός γοητεύθηκε από την ασκητική και πνευματική μορφή του Αθανασίου και του υποσχέθηκε ότι συντόμως θα εγκαταλείψει τα κοσμικά αξιώματα και θα μονάσει κοντά του. Αυτή η υπόσχεση δεν τηρήθηκε, όμως ο σεβασμός του Αγίου Νικηφόρου προς τον Άγιο Αθανάσιο παρέμεινε αδιάπτωτος και ο δεσμός τους κατέστη ισχυρός. Το 961 όταν ο Άγιος Νικηφόρος Φωκάς εστάλη στην Κρήτη για να την απελευθερώσει ζήτησε μετ’ επιτάσεως να έχει κοντά του τον Άγιο Αθανάσιο. Παρά τον αρχικό δισταγμό του ο Άγιος ήλθε στην Κρήτη και προσηύχευτο συνεχώς υπέρ της επιτυχίας των ελληνικών στρατευμάτων. Ο Νικηφόρος τον υπεδέχθη με συγκίνηση και τον κράτησε κοντά του επί μήνες ως σύμβουλο. Όταν απελευθερώθηκε ο Χάνδαξ, το σημερινό Ηράκλειο, οι Άραβες υπέγραψαν συνθήκη και απεχώρησαν αφήνοντας πολλά λάφυρα. Από αυτά τα λάφυρα προήλθαν τα πρώτα χρήματα τα οποία έδωσε ο Φωκάς στον Αθανάσιο για την οικοδόμηση της Λαύρας. Βλέπουμε ότι ο Άγιος είχε πατριωτικά αισθήματα και βοήθησε πνευματικά στην απελευθέρωση ελληνικών εδαφών. Παρατηρούμε επίσης ότι η ίδρυση του πρώτου και ιστορικού μοναστηριού του Αγίου Όρους οφείλεται σε χρήματα που προήλθαν από έναν απελευθερωτικό αγώνα των Βυζαντινών Ρωμηών και από την ευλάβεια ενός στρατηγού και μετέπειτα αυτοκράτορος.
Όταν το 963 ο Νικηφόρος Φωκάς εστέφθη αυτοκράτωρ, διότι ήσαν ανήλικα τα τέκνα του αποθανόντος Ρωμανού Β΄, τότε ο Αθανάσιος τον επεσκέφθη στην Κωνσταντινούπολη και ο βασιλεύς εξέδωσε Χρυσόβουλλο, διά του οποίου χορηγήθηκε στην Λαύρα βοήθεια εκ 244 χρυσών νομισμάτων. Στην ίδια Μονή παρεχωρήθη και η Μονή των Περιστερών, η οποία βρισκόταν στην Θεσσαλονίκη. Κατά την επίσκεψή του αυτή ο Άγιος έλαβε από τον Νικηφόρο βοήθεια χρηματική και για την οικοδόμηση του Ναού του Πρωτάτου, κατόπιν αιτήματος των μοναχών των Καρυών του Αγίου Όρους. Για την αποπεράτωση της Λαύρας, η οποία έχει μορφή καστροπολιτείας, τον Αθανάσιο βοήθησαν αργότερα και άλλοι αυτοκράτορες, όπως ο Ιωάννης Τσιμισκής, ο Βασίλειος Β΄ ο Μακεδών (Βουλγαροκτόνος), ο Μιχήλ Στ΄Στρατιωτικός, ο Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας και ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός.
Στο Τυπικόν της Μεγίστης Λαύρας, το οποίο εγράφη μεταξύ του 970 και του 975 ο Αθανάσιος αναφέρεται τιμητικά και στον αοίδιμο πλέον Νικηφόρο. Τον χαρακτηρίζει ζηλωτή του μοναχικού βίου, μέγαν εν βασιλεύσι και πολύν την ανδρείαν και την αρετήν, τον οποίον ο απροιστοτέχνης Θεός τον αξίωσε «ως γέρας (βραβείον) άξιον» να εκπορθήσει τις βαρβαρικές πόλεις. Όμως δεν κατόρθωσε να επληρώσει την φιλόθεο πρόθεσή του να γίνει μοναχός, διότι κατέλαβε «τα της βασιλείας των Ρωμαίων σκήπτρα». Τον επαινεί επίσης, διότι έζησε μέσα στον κόσμο ως μοναχός με μακρές νηστείες και κοιμώμενος κάτω στο σκληρό πάτωμα, γεγονός που βεβαιώνουν και οι βιογράφοι του αυτοκράτορος Νικηφόρου. Ο Αγιος Αθανάσιος τιμά τον Νικηφόρο γράφοντας ότι ξεπέρασε τους μοναχούς των ορέων με τις αγρυπνίες του και τις συνεχείς γονυκλισίες .
Ας ευχηθούμε ο Άγιος Αθανάσιος να πρεσβεύει υπέρ του Αγίου Όρους και των ευλαβών προσκυνητών του. Επίσης ας προσευχηθούμε ο Ελληνορθόδοξος λαός μας να βρεί και σήμερα κυβερνήτες με πίστη και πατριωτισμό, σαν τον Άγιο Νικηφόρο Φωκά.
Άρθρο μου στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 29 Ιουνίου 2016
Ο Άγιος Νικηφόρος Φωκάς, γόνος μεγάλης οικογενείας στρατηγών και αρχόντων, βασίλευσε από το 963 έως το 969, οπότε δολοφονήθηκε. Στη σύντομη βασιλεία του δόξασε το Ελληνορθόδοξο κράτος της Ρωμανίας, αυτο που σήμερα αποκαλούμε Βυζαντινό.
Η συνάντηση των δύο ανδρών έγινε στη Μονή του Κυμινά της Μικράς Ασίας όταν ο Νικηφόρος επεσκέφθη τον θείο του Μιχαήλ Μαλεΐνο. Ο στρατηγός γοητεύθηκε από την ασκητική και πνευματική μορφή του Αθανασίου και του υποσχέθηκε ότι συντόμως θα εγκαταλείψει τα κοσμικά αξιώματα και θα μονάσει κοντά του. Αυτή η υπόσχεση δεν τηρήθηκε, όμως ο σεβασμός του Αγίου Νικηφόρου προς τον Άγιο Αθανάσιο παρέμεινε αδιάπτωτος και ο δεσμός τους κατέστη ισχυρός. Το 961 όταν ο Άγιος Νικηφόρος Φωκάς εστάλη στην Κρήτη για να την απελευθερώσει ζήτησε μετ’ επιτάσεως να έχει κοντά του τον Άγιο Αθανάσιο. Παρά τον αρχικό δισταγμό του ο Άγιος ήλθε στην Κρήτη και προσηύχευτο συνεχώς υπέρ της επιτυχίας των ελληνικών στρατευμάτων. Ο Νικηφόρος τον υπεδέχθη με συγκίνηση και τον κράτησε κοντά του επί μήνες ως σύμβουλο. Όταν απελευθερώθηκε ο Χάνδαξ, το σημερινό Ηράκλειο, οι Άραβες υπέγραψαν συνθήκη και απεχώρησαν αφήνοντας πολλά λάφυρα. Από αυτά τα λάφυρα προήλθαν τα πρώτα χρήματα τα οποία έδωσε ο Φωκάς στον Αθανάσιο για την οικοδόμηση της Λαύρας. Βλέπουμε ότι ο Άγιος είχε πατριωτικά αισθήματα και βοήθησε πνευματικά στην απελευθέρωση ελληνικών εδαφών. Παρατηρούμε επίσης ότι η ίδρυση του πρώτου και ιστορικού μοναστηριού του Αγίου Όρους οφείλεται σε χρήματα που προήλθαν από έναν απελευθερωτικό αγώνα των Βυζαντινών Ρωμηών και από την ευλάβεια ενός στρατηγού και μετέπειτα αυτοκράτορος.
Όταν το 963 ο Νικηφόρος Φωκάς εστέφθη αυτοκράτωρ, διότι ήσαν ανήλικα τα τέκνα του αποθανόντος Ρωμανού Β΄, τότε ο Αθανάσιος τον επεσκέφθη στην Κωνσταντινούπολη και ο βασιλεύς εξέδωσε Χρυσόβουλλο, διά του οποίου χορηγήθηκε στην Λαύρα βοήθεια εκ 244 χρυσών νομισμάτων. Στην ίδια Μονή παρεχωρήθη και η Μονή των Περιστερών, η οποία βρισκόταν στην Θεσσαλονίκη. Κατά την επίσκεψή του αυτή ο Άγιος έλαβε από τον Νικηφόρο βοήθεια χρηματική και για την οικοδόμηση του Ναού του Πρωτάτου, κατόπιν αιτήματος των μοναχών των Καρυών του Αγίου Όρους. Για την αποπεράτωση της Λαύρας, η οποία έχει μορφή καστροπολιτείας, τον Αθανάσιο βοήθησαν αργότερα και άλλοι αυτοκράτορες, όπως ο Ιωάννης Τσιμισκής, ο Βασίλειος Β΄ ο Μακεδών (Βουλγαροκτόνος), ο Μιχήλ Στ΄Στρατιωτικός, ο Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας και ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός.
Στο Τυπικόν της Μεγίστης Λαύρας, το οποίο εγράφη μεταξύ του 970 και του 975 ο Αθανάσιος αναφέρεται τιμητικά και στον αοίδιμο πλέον Νικηφόρο. Τον χαρακτηρίζει ζηλωτή του μοναχικού βίου, μέγαν εν βασιλεύσι και πολύν την ανδρείαν και την αρετήν, τον οποίον ο απροιστοτέχνης Θεός τον αξίωσε «ως γέρας (βραβείον) άξιον» να εκπορθήσει τις βαρβαρικές πόλεις. Όμως δεν κατόρθωσε να επληρώσει την φιλόθεο πρόθεσή του να γίνει μοναχός, διότι κατέλαβε «τα της βασιλείας των Ρωμαίων σκήπτρα». Τον επαινεί επίσης, διότι έζησε μέσα στον κόσμο ως μοναχός με μακρές νηστείες και κοιμώμενος κάτω στο σκληρό πάτωμα, γεγονός που βεβαιώνουν και οι βιογράφοι του αυτοκράτορος Νικηφόρου. Ο Αγιος Αθανάσιος τιμά τον Νικηφόρο γράφοντας ότι ξεπέρασε τους μοναχούς των ορέων με τις αγρυπνίες του και τις συνεχείς γονυκλισίες .
Ας ευχηθούμε ο Άγιος Αθανάσιος να πρεσβεύει υπέρ του Αγίου Όρους και των ευλαβών προσκυνητών του. Επίσης ας προσευχηθούμε ο Ελληνορθόδοξος λαός μας να βρεί και σήμερα κυβερνήτες με πίστη και πατριωτισμό, σαν τον Άγιο Νικηφόρο Φωκά.
Άρθρο μου στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 29 Ιουνίου 2016
