Ιερά Μονή Μάρθας και Μαρίας εν Βηθανία – Ο Τάφος του Λαζάρου
Η διά την Ανάστασιν του δικαίου Λαζάρου εις όλους τους Χριστιανούς γνωστή κωμόπολις Βηθανία κείται ανατολικώς του Όρους των Ελαιών. Εις αυτήν κείται ο τάφος του Λαζάρου. Τεσσαράκοντα περίπου μέτρα προς μεσημβρίαν του τάφου του Λαζάρου υπάρχουν έτερα ερείπια, εις τα οποία λέγεται ότι ήτο ο οίκος της Μάρθας και της Μαρίας, επί των οποίων παλαιά υπήρχε ναός. Προς τα νοτιοανατολικά δε μέρη (200 περίπου μέτρα) της Βηθανίας, παρά την οδόν, η οποία οδηγεί εις τον Ιορδάνην ποταμόν, υπάρχει βράχος έχων σχήμα ράχεως όνου. Επί τούτου του βράχου λέγεται ότι εκάθησεν ο Σωτήρ ημών πριν εισέλθη εις την κωμόπολιν και εκεί αφού Τον συνήντησε η αδελφή του Λαζάρου Μάρθα έπεσε εις τους πόδας Αυτού λέγουσα: «ει ης ώδε, ουκ αν απέθανέ μου ο αδελφός».
Ο Τάφος του Λαζάρου
Η αναφορά γίγνεται από τον Ιωάννην τον Ευαγγελιστήν: «Ην δε τις ασθενών Λάζαρος από Βηθανίας…». Η είσοδος εις τον τάφον του Λαζάρου, ο οποίος σήμερον ανήκει εις τους Μουσουλμάνους, γίγνεται με 24 απότομα σκαλοπάτια, τα οποία ελαξεύθησαν εις τον βράχον τον 17ον αιώνα. Επάνω από τον τάφον του Λαζάρου η Αγία Ελένη είχε ιδρύσει τον 4ον αιώνα τρίκλιτον βασιλικήν με αίθριον. Το οικοδόμημα ήτο εστρωμένον με πολύχρωμα μωσαικά δάπεδα. Ο χριστιανικός αυτός ναός –το Λαζάρειον- επέζησε της περσικής επιδρομής του 614. Μετά ερειπώθη και ωκοδομήθη ξανά το 1965 υπό των Αρχιμανδρίτων Θεοδοσίου και Σεραφείμ.
Εις τον Ναόν του Αγίου Λαζάρου τα κανδήλια ανάπτονται από τας μοναχάς της γυναικείας Μονής της Προϋπαντήσεως του Σωτήρος, ο Καθηγούμενος της οποίας, Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης Θεοδόσιος, προσέφερε το οικόπεδον και εβοήθησε εις την έκδοσιν αδείας οικοδομήσεως της εκκλησίας. Εις την εορτήν του Αγίου Λαζάρου (Σάββατον του Αγίου Λαζάρου) γίγνεται Αρχιερατική Λειτουργία εις την γυναικείαν Μονήν της Προϋπαντήσεως:
Εις την Εκκλησίαν παρά τον Τάφον του Αγίου, εις το τέλος της Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας γίγνεται Λιτανεία Ιερέων, προσκυνητών και ποιμνίου προς τον Τάφον του Αγίου, όπου ο Αρχιερεύς αναγιγνώσκει το Ιερόν Ευαγγέλιον της Αναστάσεως του Αγίου Λαζάρου εις τρεις γλώσσας, την Ελληνικήν, την Αραβικήν και την Ρωσικήν και ακολούθως η Λιτανεία φθάνει εις την Εκκλησίαν του Αγίου Λαζάρου, όπου γίγνεται δέησις προς τον Άγιον. Η διώροφος αυτή εκκλησία έχει κτισθεί εις το σημείον ακριβώς της οικίας του Αγίου Λαζάρου και το προαύλιόν της περιλαμβάνει τον Τάφον του Αγίου. Από τον οδηγόν των προσκυνητών του κυρίου Δημητρίου Γ. Τάκου (1896) μαθαίνουμε ότι «Επί του Τάφου του Δικαίου Λαζάρου, η Ρωμαία η Αγία επισκέφθη τον αξιόλογον Ναόν, εκεί όπου υφίστατο και γυναικείον Μοναστήριον το 1139. Ο Ιερώνυμος γνωρίζει ότι κατά το τέλος του 4ου αιώνος ωκοδομήθη εκκλησία επί του Αγίου Λαζάρου. Το 870 ο Τάφος φαίνεται εν εκκλησία, η οποία ανωκοδομήθη το 1103 λόγω της διώξεως του Χάκεμ. Θεωρείται ότι την ωκοδόμησε η Αγία Ελένη. Εντεύθεν εις 40 μέτρα απόστασιν προς Νότον φαίνεται τόπος, όπου ευρίσκεται η οικία της Μάρθας και της Μαρίας, πλησίον δε η οικία του λεπρού Σίμωνος.
