Ένα θαύμα του Μεγάλου τούτου θέλω διηγηθώ – γράφει ο αγ. Φιλόθεος – διά να το βάλω ωσάν μίαν χρυσήν κορωνίδα». Ένας από τους μοναχούς της Μεγίστης Λαύρας, έγκλειστος σε όλη του την ζωή, «έξω από ένα ή δύο, εις όλους τους άλλους πάντοτε σχεδόν ώντας αθεώρητος», ζητούσε στην προσευχή του να του αποκαλύψει ο Θεός «περί του θείου Γρηγορίου, εις ποίαν κατάστασιν ευρίσκεται εν ουρανοίς και με ποίους από τους θεράποντάς Του τον εσυναρίθμησεν».
Φάνηκε τότε στον μοναχό, ότι βρέθηκε στη Μεγάλη Εκκλησία της Αγίας Σοφίας ΚΠόλεως (ενώ δεν είχε πάει ποτέ στη Βασιλεύουσσα, ούτε είχε επισκεφθεί τον Ναό), κατά την διάρκεια συγκλήσεως «Συνόδου Αγίων Πατέρων· και οι Πατέρες ήσαν ο Μέγας Αθανάσιος, ο Ουρανοφάντωρ Βασίλειος, ο Θεολόγος Γρηγόριος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Νύσσης Γρηγόριος, ο Αλεξανδρείας Κύριλλος και αντάμα με αυτούς και όλη η λοιπή των Θεολόγων αγία πληθύς».
Στον έγκλειστο μοναχό φάνηκε, ότι παρακολουθούσε τις συζητήσεις. Άκουσε τότε τους παριστάμενες Πατέρες να λέγουν, ότι δεν μπορούν να βγάλουν απόφασι, «αν δεν είναι παρών εις την Σύνοδον και την απόφασιν αυτής και Γρηγόριος ο της Θεσσαλονίκης Πρόεδρος».
Έστειλαν τότε ένα Διάκονο για να τον καλέσει, εκείνος όμως επιστρέφοντας τους είπε, ότι «είναι αδύνατον να πλησιάσει τινάς εις αυτόν, διότι στέκει κοντά εις τον Βασιλικόν Θρόνον και λαλεί μόνος με μόνον τον Βασιλέα! » Οι Πατέρες της Συνόδου έστειλαν τότε τον Διάκονο για δεύτερη φορά και του είπαν να περιμένει το τέλος της συνομιλίας και μετά να του μεταφέρει «το από της Συνόδου κάλεσμα».
Όταν ο μοναχός είδε τον θείο Γρηγόριο να έρχεται στη Σύνοδο, οι Πατέρες «επροσηκώθηκαν όλοι και τον υπεδέχθησαν φιλοφρόνως και με χαράν… και τον εκάθισαν ανάμεσα εις τους κορυφαίους και ισοτίμους Αγίους Τρεις Ιεράρχας και Θεολόγους, μεταξύ δηλαδή Βασιλείου και Γρηγορίου και Χρυσοστόμου, ως ισότιμον με αυτούς!»
Το θαύμα αυτό επιφραγίζει την συνείδηση της Εκκλησίας, ότι ο Ιερός Γρηγόριος είναι ο Τέταρτος Ιεράρχης και Θεολόγος Της, συνείδηση η οποία εκφράζεται τόσο στην υμνογραφία («των Θεολόγων των Τριών σύμπουν τε και συνωδόν», τον αποκαλεί ο αγ. Φιλόθεος στην Ακολουθία του), όσο και στην αγιογραφία (στην κόγχη της τράπεζας της Μονής Μεγίστης Λαύρας και στα Βημόθυρα του Καθολικού της Μονής Βλατάδων Θεσσαλονίκης, εικονίζεται μαζί με τους άλλους Τρεις Ιεράρχες· και στο θόλο του Παρεκκλησίου της ίδιας Μονής Βλατάδων, μαζί με τους άλλους Τρεις Θεολόγους – Ιωάννη τον Ευαγγελιστή, Γρηγόριο τον Θεολόγο και Συμεών τον Νέο Θεολόγο).
