Αγιορείτικες σκέψεις για την Άλωση της Πόλης...

Αρχιμανδρίτου Βασιλείου Γοντικάκη 

... Όταν πέφτη και χάνεται η αυτοκρατορία, μένει η Μεγάλη Εκκλησία ως εθναρχούσα δύναμη των Ορθοδόξων λαών.

Με την Άλωσι της Πόλεως χάνουμε την αίγλη της αυτοκρατορίας και κερδίζομε την ευλογία της δοκιμασίας. Μέσα στην Εκκλησία αποδεικνύεται ότι, όταν χάνης κάτι σημαντικό που σε πονά, σου προσφέρεται (αν φανής άξιος της δοκιμασίας) κάτι πιο πολύτιμο, πνευματικό και ακατάλυτο, που δεν θα το κέρδιζες χωρίς την προηγηθείσα απώλεια. Μέσα στις συνθήκες της σκλαβιάς που μας έφερε στο «εξαπορηθήναι και του ζην», υπάρχει, ως δύναμι ζωής, η πίστι. Μένει η Θεία Λειτουργία, η Μεγάλη Εβδομάδα, που παίρνει όλο τον υπόδουλο λαό, τον μυσταγωγεί και τον φέρνει διά του πάθους Του στο γεγονός της Αναστάσεως, στην εσωτερική βεβαιότητα ότι κάτι υπάρχει που δεν χάνεται, μια παρηγοριά που σε συντροφεύει στη σκλαβιά και καταργεί τον θάνατο.

Αυτό φαίνεται και ψηλαφείται στο πώς ο πιστός λαός έζησε στην μακραίωνα περίοδο της Τουρκοκρατίας, πώς αντιστάθηκε πνευματικά και σωματικά, πώς έκλαψε, τραγούδησε τον πόνο του, έκτισε τα σπίτια και τους ναούς, διοργάνωσε την παιδεία, αγωνίστηκε, θυσιάστηκε, κυοφορώντας πάντοτε μέσα στην καρδιά του τον πόθο της ελευθερίας, τη Μεγάλη Ιδέα. «Πάλι με χρόνους με καιρούς....».

Έρχεται η επανάστασι. Ελευθερώνονται ελληνικές επαρχίες. Δημιουργείται το ελληνικό κράτος. Πλησιάζει η πραγμάτωσι της Μεγάλης Ιδέας. Φτάνομε σε απόστασι αναπνοής από την Αγιά Σοφιά. Ακολουθεί η μικρασιατική καταστροφή (μεγαλύτερη, κατά πολλούς, συμφορά από την πτώσι της Πόλης). Πολλοί λένε ότι χάνεται η Μεγάλη Ιδέα. Δεν φαίνεται να υπάρχη πιά η προσδοκία, ο αγώνας για την Αγιά Σοφιά. Ουσιαστικά όμως δεν χάνεται, αλλά λαμπρύνεται, διαστέλλεται και ανυψώνεται η Μεγάλη Ιδέα. Αν χανόταν με μία ιστορική καταστροφή, αυτό θα σήμαινε ότι δεν ήταν και τόσο μεγάλη, αλλά μικρή και χαμένη, πριν ακόμα χαθή. Τελικός σκοπός μας δεν είναι η κατάληψι ενός γεωγραφικού τόπου, αλλά η ανάληψι σε ένα λειτουργικό κόσμο. Χάνομε κάτι υλικό, και ανοίγεται μπροστά μας κάτι διαρκώς πιο άγιο και πνευματικό. Συνεχίζεται η επώδυνη και σωτήρια πορεία. Μένει πάντοτε η Θεία Λειτουργία, δηλαδή η δύναμι που ανιστά τους νεκρούς και κτίζει την Αγιά Σοφιά. Τελικά η Μεγάλη Ιδέα του Γένους μας ταυτίζεται με τη μεγάλη ιδέα του ανθρωπίνου γένους (και αυτήν πρέπει να υπηρετούμε), που είναι η σαρκωθείσα Αγάπη, η θυσία για τον άλλον. Η ζωή μας είναι ένας Γολγοθάς που φέρνει στην Ανάστασι. Οι ιστορικές δοκιμασίες μας ανάγουν σε μία μυσταγωγία, που φανερώνεται ατελεύτητη άνοδος από το σχετικό και ανθρώπινο στο άσχετο και θεανθρώπινο ...

αποσπάσματα από το άρθρο Ἡ συνάντηση Ἑλληνισμοῦ καὶ Χριστιανισμοῦ